Opvoeden zonder vooroordelen: 'Kinderen zijn niet kleurenblind'

"Bijna iedere ouder vindt het belangrijk dat hun kind niet racistisch is, toch gaat het er in de opvoeding bijna nooit over”, zegt hoogleraar diversiteit in opvoeding en ontwikkeling Judi Mesman (Universiteit Leiden).

Ze schreef het boek Opgroeien in kleur - Opvoeden zonder vooroordelen en raadt ouders aan eerst eens goed na te denken wat je je kinderen eigenlijk over dit onderwerp wilt bijbrengen.

'Kinderen zijn niet kleurenblind'

Daarnaast adviseert ze ouders om het erover te hebben. "Kinderen zijn niet kleurenblind. Ergens tussen de zes en negen maanden kunnen ze al feilloos mensen uit verschillende etnische groepen zien."

Oud-burgemeester en politica Joyce Sylvester is zelf zwart en heeft een geadopteerde zoon uit China. Toen hij 3,5 jaar oud was gingen ze met de familie bij een Chinees restaurant eten en trok haar zoontje de conclusie dat opa daar niet zou kunnen werken omdat hij zwart was.

Benoem kleur

"Niemand is kleurenblind", zegt Mesman, "en als je gaat doen alsof dat wel zo is, dan benoem je iets niet dat in de samenleving wel relevant is." Mesman beschrijft dat ‘kleurenblindheid’ impliciet de boodschap kan overbrengen dat kleur een taboe is.

Als je kind bijvoorbeeld staart naar iemand met een andere huidskleur of hoofddoek, trek het dan niet uit schaamte weg. "Het is aan de ouder om daar een gespreksonderwerp van te maken en er niet omheen te draaien. Die meneer is veel donkerder dan wij he?" Als je doet alsof iets ongemakkelijk is, dan gaan kinderen zich er ook ongemakkelijk bij voelen, vertelt Mesman.

Samenleving

Veel kinderen worden niet racistisch of met expliciete vooroordelen opgevoed, denkt Mesman. "Het gaat meer over de samenleving waarin we opgroeien en welke voorbeelden kinderen zien." Volgens haar zijn er grote verschillen in de representatie van groepen en komt hieruit vaak het beeld naar voren dat de witte persoon de expert is, of de meest slimme of degene naar wie je moet luisteren.

Ze raadt ouders aan om als je samen tv aan het kijken bent, rolpatronen en stereotype te benoemen. "Je kunt niet de hele maatschappelijke context veranderen en alles boycotten. Laat het zien en benoem het", zegt de hoogleraar. "Dan wordt je kind zelf ook kritisch."

Witte bubbel

Volgens Mesman hebben impliciete boodschappen die je met je gedrag afgeeft, ook een sterk effect op kinderen. Dus als je als ouders benadrukt hoe waardevol de multiculturele samenleving is, maar je als gezin alleen maar in een (witte) bubbel verkeert, dan kan dat laatste meer invloed hebben dan het eerste, denkt Mesman.

Maandag 21 maart begint de Week tegen Racisme 2022. Via Radar kun je iedere dag gratis een online lezing bijwonen over dit thema.