Een boeiend spel van zoeken naar culturele identiteiten in 'Swing Time'

Edna O’Brien, 'De rode stoeltjes'

Iedereen ziet het beeld nog voor zich van de man met de grijze baard, grote bril op, zijn haren in een knotje op het hoofd. De voortvluchtige Servische oorlogsmisdadiger Radovan Karadzic, die jaren als alternatief genezer bleek ondergedoken en werd ontmaskerd. Het beeld ging de hele wereld over en inspireerde Edna O’Brien, de Grand Old Lady van de Ierse literatuur, tot het schrijven van haar roman: De rode stoeltjes. De titel is een verwijzing naar 6 april 2012, toen in de hoofdstraat van Sarajevo 11.541 rode stoelen werden neergezet, een voor elke inwoner die tijdens het beleg werd vermoord. En 643 kleine rode stoelen voor de gestorven kinderen. De rode stoeltjes is een huiveringwekkende roman die onder je huid gaat zitten. Edna O’Brien is een onverschrokken auteur. De 85- jarige schrijfster ontmaskert mystiek en religie als naïeve goedgelovigheid en laat zien hoe desastreus de zoektocht naar liefde kan aflopen.

Zadie Smith, 'Swing Time'

Haar jongere Brits- Jamaicaans collega Zadie Smith snijdt ook sociaal-maatschappelijke thema’s aan in haar werk. Haar romans gaan over de positie van Caribische vrouwen in het blanke Engeland van de jaren 90. Over rassenverschillen en culturele identiteiten. Haar personages wonen in achterstandsbuurten,- hun muziek, de dingen waar ze van dromen, bijna als een sociologe brengt Smith hun wereld tot in de details in kaart. In Swing Time is een vrouw aan het woord die opgroeide in een armoedige Londense flattenwijk, als enige dochter van een ambitieloze Engelse postbode, type oude hip met staartje in z’n nek, en een Jamaicaanse die vast van plan is haar milieu te ontstijgen. De moeder projecteert haar persoonlijke ambities op haar dochter die dan ook precies de andere kant op gaat. Als zevenjarige spiegelt ze zich aan haar klasgenootje Tracey, een meisje met dezelfde huidskleur, dochter van een Engelse moeder en Jamaicaanse vader. Tracey is uitbundig, brutaal en succesvol, bij haar thuis kijken de meisjes naar soaps, eten junkfood. Dans is belangrijk motief in Swing Time, de titel refereert aan de film met Fred Astaire en Ginger Rogers. De hoofdpersoon en Tracey leren elkaar op dansles kennen. Twee tegenpolen maar hun worsteling met hun gemengde afkomst, niet bruin en niet wit, is een zelfde. Wie van de twee kan aan de cultuur- en klassenverschillen ontkomen? Om die vraag te beantwoorden gaat Smith in haar roman de dialoog aan tussen het heden en het verleden. Wat een boeiend spel van zoeken naar culturele identiteiten oplevert.

Cécile Narinx, 'Dit boek gaat niet over mode'

Dit boek gaat niet over mode is de titel van het boek dat modejournaliste Cécile Narinx samenstelde. Het klopt. Haar boek gaat over identiteit. Het is een eerbewijs aan de kracht van kleren om een bepaalde identiteit op te bouwen of een steeds wisselend imago uit te stralen. (Niet voor niks dat Zadie Smith voortdurend de kleding beschrijft waarin haar personages rondlopen.) Kleding kan een eresaluut zijn aan je familie, aan je land van herkomst, een buiging naar de roots. Ze drukken een verlangen uit naar vroeger of juist naar de toekomst, naar volwassenheid. Ze zijn een veilige haven, een bescherming tegen kou, een statement tegenover je imago, een kroon op je identiteit. Kleren maken aanschouwelijk wie of wat je wilt zijn en in dit boek zijn allerlei vrouwen en mannen aan het woord die vertellen over welke glansrol de kleren die ze dragen in hun leven speelden.

Luister de Boekenrubriek terug: