Cultural Emergency Response beschermt cultureel erfgoed in crisisgebieden

De culturele noodhulporganisatie doet er alles aan om eerste hulp te bieden en verdere schade te voorkomen aan kunst en cultuur in crisissituaties. "Denk aan stabilisatie van een gebouw tijdens een aardbeving of het redden van een museum-collectie bij een overstroming", legt Letschert uit. "Wij werken direct samen met de lokale experts, want zij zijn het best geplaatst om die hulp te verlenen. Zij kennen zowel de context als de materie en weten wat prioriteit heeft." Het CER zelf biedt de financiële steun en schakelt internationale experts in als dat nodig is.

Voordat het noodlot uitbreekt in een gebied heeft de organisatie vaak al heel wat voorbereiding getroffen. "In het geval van Oekraïne zijn we al sinds 2014 actief bezig geweest met het opbouwen van een netwerk", vertelt de directrice. "Zo weten we met wie we kunnen werken als het misgaat en wat de belangrijkste plekken zijn die we in de gaten moeten houden. Zodra de escalatie in Oekraïne plaatsvond hebben we zo snel mogelijk contact opgenomen met dat netwerk over wat we konden doen. Op basis daarvan hebben we een plan gemaakt."

Cultuur is essentieel

Voor het CER is het dus prioriteit dat cultureel erfgoed beschermd wordt, wat niet wegneemt dat er niet naar burgerlijke slachtoffers omgekeken wordt. "Het grootste belang is natuurlijk dat mensen veilig zijn, kunnen eten en onderdak hebben," vertelt Letschert. "Maar mensen vergeten vaak dat cultuur een essentieel onderdeel is van hun identiteit. Het houdt en brengt mensen bij elkaar. Het vormt daarnaast de connectie met thuis. Wanneer dat verloren gaat, gaat er een heel belangrijk onderdeel van hun identiteit verloren. Het gaat niet om die objecten of om die gebouwen zelf, maar het gaat wel om de waarde die daar aan toegekend wordt voor een gemeenschap. Je ziet dat er veel hoop uitgehaald wordt, want hier kunnen mensen mee door en dat biedt perspectief voor de toekomst."

Oekraïense kunst

In Oekraïne heeft de organisatie al heel wat werk kunnen verrichten. "We hebben veel museumcollecties naar veilige plekken gebracht", aldus Letschert. Het veilig stellen van de objecten betekent niet dat ze het land uitgaan. "Wanneer deze de landsgrenzen zouden verlaten wordt het voor het eigenaarschap extreem complex. Oekraïners zelf willen het uiteraard dichtbij houden en er zelf toegang tot blijven houden. Zij zijn immers ook verantwoordelijk voor de kunst. We verplaatsen het daarom binnen het land zelf naar geheime locaties waar ze voor een langere tijd opgeslagen kunnen worden."