Kunst in het vaarwater van James Cook

Die hoeken van de wereld zijn vooral verlaten plekken, waar de natuur ongerept is en de bevolking nog traditioneel leeft. “In het poolgebied hebben we enge dingen meegemaakt. Ik ging met jonge jagers op zeehondenjacht in de zee”, vertelt Hooft Graafland in een reportage die Nicole Terborg maakte voor het NPO Radio 1-programma Nooit Meer Slapen. “Er kwam een enorme storm en we verdwaalden en werden gered door een vliegtuig dat voedsel dropte. Dat was een serieus enge situatie. Daar ben ik natuurlijk helemaal niet naar op zoek. Dat was moeilijk.”

Ontdekkingsreiziger

Dat klinkt meer als het leven van een ontdekkingsreiziger dan van een kunstenaar. Hooft Graafland legt dan ook grote afstanden af voor haar werk en raakt diep verzeild in de werelden die ze vastlegt. Een reisverslag van James Cook, de zeevaarder en cartograaf uit de 18e eeuw die drie ontdekkingstochten maakte in de Grote Oceaan, was een enorme inspiratiebron voor Hooft Graaflands recente werk.

In een antiquariaat in Amsterdam kwam ze het boek Voyages to Paradise – Exploring in the Wake of Captain Cook tegen. Daarin las ze over een reis die Cook maakte met het schip HMS Resolution. Ze wilde in zijn voetsporen treden en reisde naar Vanuatu, een eilandnatie die hij bezocht. Zelf schreef ze in een reisverslag over de totstandkoming van een foto die ze in Vanuatu maakte.

Hooft Graafland’s reis begint met een zoektocht naar een model van de HMS Resolution. Dat vindt ze en draagt ze gedurende haar reis bij zich. In haar verslag schrijft ze dat de lokale bevolking in Vanuatu liever niet gefotografeerd wil worden en dat ze bij elke kennismaking moet bewijzen dat ze te vertrouwen is. De kinderen op het eiland zijn echter wel gefascineerd door het schip dat ze altijd bij zich heeft.

Die mini-Resolution is er door de turbulente reizen wel steeds slechter aan toe en een aantal van de masten is al afgebroken. Geïnspireerd door haar kleurrijke omgeving besluit ze – met hulp van Nadee, de vrouw van de eigenaar van de kokosplantage op het eiland – het modelschip op te knappen door het geel te verven.

Resolutions

Eén jongen is erg onder de indruk van het mooie gele schip. Deze 11-jarige Hotel blijkt de zoon te zijn van Jimmy, het stamhoofd. Nadee stelt Hooft Graafland aan Jimmy voor en hij vertelt haar verhalen over het eiland en de geschiedenis ervan. Hij noemt daarbij James Cook bij naam. Hooft Graafland komt erachter dat Jimmy een directe afstammeling is van het stamhoofd ten tijde van Cooks verblijf op het eiland. Hij wijst zelfs naar de plek waar de echte HMS Resolution meer dan twee en een half eeuwen eerder zou zijn gestrand.

Hooft Graafland weet wat haar te doen staat. In het stille, heldere water dat het eiland Malekula omringt, fotografeert ze de jonge Hotel in een gele zwemshort en met de gele, beschadigde replica van de HMS Resolution in zijn handen – precies op de plek waar James Cook met het origineel is geweest, en kennis gemaakt heeft met een van Hotels voorouders. Hooft Graafland trad zo niet alleen in de voetsporen van Cook, maar stond aan de andere kant van de wereld letterlijk in zijn vaarwater. Resolution is het Engelse woord voor vastberadenheid.

De tentoonstelling Shores like you van Scarlett Hooft Graafland is vanaf aankomende zaterdag te zien in Huis Marseille. De besproken foto staat ook in het gelijknamige boek, dat bij de tentoonstelling verschijnt en wordt uitgegeven door nai010. Daarin worden de foto’s toegelicht in essays van onder anderen een filosoof en een politicoloog, en in reisverslagen van Hooft Graafland zelf.