Maarten Spanjer: 'Ik werd afgekeurd omdat ik platvoeten had'

In Nooit Meer Slapen spreekt Maarten Spanjer met Pieter van der Wielen over zijn herinneringen en zijn nieuwe boek.

Straatschoffie

In het boek Geluk is een herinnering beschrijft Maarten Spanjer zijn eigen herinneringen. "Een heleboel herinneringen kwamen op toen ik voor dat lege vel zat. Een beetje nadenken, naar buiten staren. Of je ziet iets op straat wat je associeert met wat er vroeger gebeurde."

Vroeger hing hij veel rond op straat, logisch dat daar veel herinneringen boven komen. "Ja, je zou wel kunnen zeggen dat ik een straatschoffie was," vertelt Maarten Spanjer. "Thuis kon er elk moment ruzie uitbreken. Op straat en op school kon ik me helemaal uitleven, dat was mijn uitlaatklep."

De band met zijn ouders was niet altijd makkelijk. Zeker die met zijn moeder niet: "Door de buurt werden we gezien als 'dat grote gezin met die ongelukkige moeder'. Onze moeder was vrij hard voor de kinderen en ook voor zichzelf."

"Ik weet niet of ik echt van mijn moeder hield," vertelt Spanjer. Of zijn moeder van hem hield weet hij ook niet. "Ik geloof niet dat ze géén voorkeur had. Ik was een onhandig zoontje, ik liet van alles vallen of ik gooide dingen tegen de muur. Mijn moeder viel op handige mannen – mijn vader is een handige man – ik niet. Ze liet mij liever thuis."

Toen Spanjer ouder werd verruilde hij het voetballen op straat voor het caféleven. "Dat vind ik heel prettig. Maar ik probeer het nu een beetje te beperken, want ik heb het druk met boeken signeren. Maar als ik niets te doen heb, vind ik het fijn dat ik naar het café kan. Alleen mijn favoriete café is nu gesloten. Dus ik ben nu caféloos."

Dienstplicht en Playboy

Maarten Spanjer beleefde zijn tv-debuut al vrij vroeg. "Ik ben min of meer van straat geplukt door een regisseur. Ze zochten een jongetje en een meisje die van huis waren weggelopen en van winkeldiefstal leefden. En toen kreeg ik dus een hoofdrol."

Hij kwam in een nieuwe wereld, maar had meteen hoge verwachtingen: "Ik was super zelfverzekerd, dacht dat ik heel goed bezig was. En daarbij had ik het idee dat als je een hoofdrol op televisie kreeg, dat je dan nooit meer zou hoeven werken, dat de tonnen binnen zouden stromen. Dat was natuurlijk niet zo."

Hij zou dus gewoon, net als iedereen, moeten werken in zijn leven. Of, zoals velen in die tijd: in dienst. Dat wilde hij absoluut niet. "Ik kreeg toen allemaal adviezen, hoe ik afgekeurd kon worden," vertelt hij. "Een kilo drop meenemen, dan ging je bloeddruk omhoog. Een geit meenemen naar de keuring, dan werd je ook afgekeurd hadden ze mij gezegd. Dan werd je voor gek verklaard."

"Maar een vriend zei: 'Je moet je een week lang niet wassen, niet scheren, veel hasj roken, veel drinken.' Maar ik rookte niet, en ik dronk ook niet. Toch heb ik dat een week lang gedaan. En toen kwam ik totaal verward bij die dienstkeuring aan, ik heb nog drie keer overgegeven. En toen aan het einde van de dag kreeg ik te horen dat ik was afgekeurd voor platvoeten…"

Uiteindelijk kreeg Maarten Spanjer een paar mooie rollen en kon leven van zijn werk als acteur en schrijver. "Na mijn 30^ste heb ik eigenlijk geen financiële problemen meer gehad. Maar daarvoor… Ik kon een keer mijn hypotheek niet betalen. Toen heb ik een stuk geschreven en verkocht aan de playboy. Eigenlijk heeft de playboy mijn eerste hypotheek betaald."

Meer kunst en cultuur?

Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 02.00 uur hoor je diepgravende gesprekken over cultuur, literatuur, film, muziek, theater en kunst op NPO Radio 1. Terugluisteren? Dat kan via de podcast.