'Niet praten over levensgevaarlijke challenges is buitengewoon onverstandig'

Confronterend overzicht van jongeren die door de choking challenge om het leven kwamen

Levensgevaarlijke spelletjes

De choking challenge is een van de vele ‘uitdaagspelletjes’ die momenteel rondgaan onder jongeren, waarbij ze elkaar uitdagen om een bepaalde handeling uit te voeren. Maar waar sommige spelletjes onschuldig zijn (denk aan de Ice Bucket Challenge), geldt dat niet voor alle challenges. De choking challenge is zelfs levensgevaarlijk. Deelnemers moeten hierbij hun halsslagader dichtknijpen tot ze bijna stikken. Door het zuurstofgebruik krijgen ze hallucinaties, wat een gevoel van extase zou geven.

In het geval van Tim, een voorzichtige jongen die uit nieuwsgierigheid de challenge wilde uitproberen, ging het mis. Hij had een ceintuur om zijn keel vastgebonden, maar gleed uit en kwam door verstikking te overlijden. Zijn verhaal kwam naar buiten toen de ouders van Tim besloten het aan de Volkskrant te vertellen. Ze deden dit in de hoop dat jongeren, ouders en leerkrachten zich bewust worden van de levensgrote risico’s van zulke challenges. Meer aandacht dus.

Buitengewoon onverstandige richtlijnen

Op scholen is nu echter vaak de richtlijn: ‘besteed geen aandacht aan deze challenges’. Men is vooral bang voor kopieergedrag onder jongeren. Maar wat is nu wijsheid: wel of niet erover praten? Mieke van der Weij en Peter de Bie spraken hierover met Prof.dr. René Diekstra. Hij vindt de huidige richtlijn van scholen buitengewoon onverstandig en is van mening dat er juist wél over gesproken moet worden.

Op de vraag of dat niet juíst gevaarlijk is, antwoordt hij: “Het gaat natuurlijk om de manier waarop je er aandacht aan besteedt. Als je alleen maar feiten over hun hoofd uitstort dan bestaat het risico dat ze nieuwsgierig worden en zelf ook wat willen gaan uitzoeken.”

Volgens Diekstra moeten leerkrachten hun leerlingen gaan uitrusten met sociale en emotionele vaardigheden. Er voor zorgen dat ze zo goed mogelijk zelf kunnen nadenken over de eventuele consequenties van hun acties. Diekstra: “Een voorbeeld hiervan kan zijn: ‘Stel je voor dat jij dronken iemand aanrijdt op je scooter. Wat zou dat betekenen? Hoe zou dat je leven veranderen?’ Er zijn hier al schoolprogramma’s voor ontwikkeld die bewezen hebben te werken.”

Nadenken over mogelijke risico's

Er niet over praten is volgens Diekstra geen optie: “Jongeren worden blootgesteld aan dit soort informatie buiten de school om. Ze informeren elkaar op het schoolplein. Als wat ze weten dat deels onduidelijk is, of voor een stuk uitnodigend, dan neemt het risico toe dat er een jongere tussen zit die het gaat uitproberen.” Want, zo zegt hij: “Vanuit het perspectief van de jongere is het begrijpelijk, die is de wereld aan het verkennen. Die hoort op een gegeven moment over iets dat een bijzondere sensatie kan opleveren. Dat gebeurt. Maar de wereld waarin dat gebeurt heeft nog niet de neiging om de jongeren voor te bereiden op zulk risicovol gedrag; hoe ze daarover moeten nadenken, ermee om moeten gaan en elkaar hierin kunnen beïnvloeden.”

Dringende taak aan scholen

Volgens Diekstra ligt er hier een taak voor de scholen: “Waarom op school? Omdat ze daar leeftijdsgenoten en volwassenen ontmoeten, en jongeren elkaar daar op een positieve manier kunnen beïnvloeden.” Het idee dat onderwijs het schoolse onderwijs van begin 20ste eeuw moet zijn, is volgens Diekstra achterhaald: “Het gaat om de algemene ontwikkeling van jongeren en daar hoort dit ook bij, want hier worden ze aan blootgesteld.” Met andere woorden: opvoeding moet een grotere plaats krijgen in de schoolse activiteiten, en ja; in de klas moet wél over moeilijke onderwerpen als levensgevaarlijke challenges worden gepraat.

Tips voor ouders

In het NOS Journaal vond een gesprek plaats met Justine Pardoen van Bureau Jeugd en Media over hoe ouders er met hun kind over kunnen praten.

Wie is René Diekstra?

Prof.dr. R.F.W. Diekstra is een Nederlands psycholoog en auteur. Hij schreef diverse boeken, onder andere over jeugd, opvoeding en onderwijs. Hij introduceerde de Rationeel-Emotieve Therapie en de cognitieve gedragstherapie in Nederland en was oprichter van Psychologie Magazine. Diekstra is sinds 2002 lector Jeugd en Opvoeding aan de Haagse Hogeschool en sinds 2004 deeltijd hoogleraar Psychologie aan de Roosevelt Academy te Middelburg. Voor zijn werk op het gebied van onderzoek en preventie van zelfdoding werd hij internationaal onderscheiden.