'Maak techbedrijven als Facebook minder machtig, voordat het te laat is'

Censuur door reclamebedrijven

Volgens Schaake moeten we realistisch en meer kritisch kijken naar de beloften van techbedrijven en hun leiders. Want er zijn niet alleen maar mooie verhalen en het is vaak onduidelijk hoe de macht van deze bedrijven er precies uitziet. ''Samenzweringen, geweldsoproepen, misleidende informatie over corona of onjuiste claims over de Amerikaanse verkiezingen worden inmiddels wel pro-actief tegengegaan. Zo wordt er bijvoorbeeld verspreid dat er gestemd kan worden op 28 oktober. Door zo’n leugen wordt het democratisch recht ontmoedigd. Dat is aantoonbaar onjuist, dus dat wordt online geweerd.''

Maar het bezwaar van Schaake hierbij is, dat er nog meer bestuurlijke invloed over wordt gelaten aan de techbedrijven in plaats van dat dit democratisch bepaald wordt met het juiste toezicht. ''In de digitale wereld wordt er heel weinig risico weggenomen door heldere regels waar we in de democratie over nagedacht hebben. Dat risico wordt veel meer afgeschoven op de maatschappij.''

De technologie rent ons voorbij

Volgens Schaake moeten we ons afvragen of een reclamebedrijf de beslissingen moet laten nemen over welke informatie wij te zien krijgen. ''Bepaalde onwaarheden hebben een enorme maatschappelijke impact op onze veiligheid en gezondheid. Als er een beslissing genomen moet worden over een gezondheidskwestie, dan moeten we dat niet aan een reclamebedrijf overlaten en dat is wat we nu doen. Er is te weinig toezicht en dat begint met dat er te weinig toegang is tot informatie die bedrijven van ons hebben.'' Omdat de technologie zo snel vooruit holt en ontwrichtend werkt, wordt er een standaard gezet die maar heel moeilijk terug te draaien is door wetten en regels die daar achteraankomen.

Cookies accepteren

De verantwoordelijkheid wordt vaak bij de consument gelegd: je kan zelf bepalen of je wel of niet deel uitmaakt van een platform zoals Facebook of zoom. Maar Schaake is het daar niet mee eens. ''Hoe goed je ook geïnformeerd bent als consument, je kunt gewoon niet op tegen de designers en advocaten die er alleen maar mee bezig zijn om jou als potentiële klant of gebruiker in de richting te duwen waar ze je graag willen hebben. We kennen allemaal de meldingen van cookies. Je mag een selectie maken van wat voor trackers je wil, maar het is zoveel makkelijker om op de groene knop te drukken en het maar te accepteren. In de praktijk blijkt dat ook veel mensen die keuze maken. Het is niet een hele geïnformeerde keuze, maar men denkt: hup schiet op, ik wil nu de krant lezen of een kaartje voor een museum kopen. Je kunt er gewoon niet tegenop.''

Geldwolven Sillicon Valley

De drijvende kracht binnen grote techbedrijven is allang niet meer innovatie en creatie. Het gaat erom wat er in de markt gekapitaliseerd kan worden. Dat is één van de eyeopeners die Schaake kreeg door zelf naar Silicon Valley te verhuizen: hoeveel het er draait om geld en niet om wezenlijke waarden. ''Dat hele ecosysteem heeft zoveel macht om regels te maken, nieuwe normen te creëren en producten te maken voor ons allemaal. Kernwaarden zoals de vrijheid van meningsuiting, non-discriminatie of een eerlijke concurrentie van een economie blijven niet vanzelf overeind. Ik denk dat je daar heel goed bij moet opletten, voordat je een grens overschrijdt en het te laat is.''

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcast. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.