Iedereen heeft wel een tante Jo

Tante Jo is al 25 jaar dood en toch moest Sander begin dit jaar aan haar denken: "Dat kwam door de coronatijd. Die eerste paar weken toen iedereen thuis was, ontstond er een bijzondere sfeer waarin mensen de schouders onder alles zetten en i.p.v. schoonmaken plots de hele zolder begonnen opkuisen. Ik had toen een gesprek over hamsteren, dat deed tante Jo ook altijd sinds ze de oorlog had meegemaakt. Want 'je hand op een lege plaats slaan' was haar angstbeeld. Eigenlijk waren we ons plots allemaal aan het gedragen zoals zij zich altijd had gedragen", zei Sander in NOS Met het Oog op Morgen.

Het knetterde nooit

Al vanaf zijn geboorte was tante Jo erg vaak bij Sander thuis. Ze hielp zijn ouders met de pasgeboren baby en kwam ieder weekend schoonmaken: "Dat is zo gelopen vanaf het moment dat ik geboren werd. Ze had een cursus als kraamverzorgster gedaan en die kwam van pas. Mijn ouders waren heel jong en niet getrouwd, ik was eigenlijk een ongelukje. De rest van de familie kwam niet meer langs vanwege de schande. Enkel nog mijn grootouders en tante Jo. Ze had altijd al een goede band gehad met mijn moeder en trok zich er niks van aan."

Zelf bleef tante Jo al die tijd alleen en had ze - in tegenstelling tot zijn 'hippie-ouders' - een vrij klassieke leefstijl. Toch ging dat volgens Sander altijd goed: "Het knetterde nooit. Ze was graag bij ons en wij hadden haar graag om ons heen. Al zal ze ongetwijfeld het hare gedacht hebben van alles." Zo herinnert Sander zich het moment waarop tante Jo ontdekte dat Jos Brink homoseksueel was: "Mijn moeder had geen geduld voor de ideeën die tante Jo had over homo's. Die denkwijze botste, maar vervolgens ging tante Jo wel gewoon mijn wietplantjes boven water geven. Ze poetste bijvoorbeeld ook in mijn anti-autoritaire crèche. Pas veel later ben ik gaan denken hoe bijzonder het was dat zo'n oud dametjes daar vrijwillig kwam meehelpen."

Reacties bleven maar komen.

"Toen ik tijdens de intellectuele lockdown ook zelf niet de straat op kon, waar ik toch vaak mijn inspiratie haal, begon ik te schrijven over tante Jo. Dat nam een steeds grotere vorm aan. Ik begon te schrijven in maart uit herinnering en uit die ene herinnering kwam de andere. Dan vulde mijn moeder aan of mijn vrienden die haar nog gekend hadden." Daar bleef het volgens Sander niet bij: "Toen begonnen er hele gekke dingen te gebeuren. Allereerst ging mijn hele familie reageren. Ook mensen die ik heel zelden zie. Die kwamen plots met anekdotes en foto's. Vervolgens kwam ik erachter dat Mensje van Keulen, de schrijfster en onze vroegere buurvrouw, ook nog een verhaal had gemaakt met mijn tante. Het was een fantastisch verhaal van 4500 woorden waarin ze met tante Jo door Rotterdam struint en daar kwamen anekdotes in voor die ze niet zo snel tegen mij zou gezegd hebben."

Hij wist niet wat hem overkwam toen de reacties op zijn columns maar bleven komen: "Blijkbaar staat ze voor iets groter. Ik denk dat er in de meeste families wel zo'n persoon is waarover het op familiefeesten iets vaker gaat. Tante Jo was echt zo'n powervrouw en daardoor viel ze op." Al zou ze volgens Sander toch geen fan geweest zijn van een boek over zichzelf: "Ze zou het zelf belachelijk vinden dat ik hier mooi papier voor gebruikt heb."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.