Özcan Akyol: 'Ik ben monomaan op zoek gegaan naar wat mij drijft'

Knakken of laten zien wat je kunt

Özcan, Eus, werkt hard. Alsof de duivel op z'n hielen zit. "Ja, misschien voel ik dat ook wel zo. Ik ben monomaan op zoek gegaan naar wat mij drijft. Waarom profileer ik mezelf op zoveel fronten? Waarom wil ik zoveel leren? Ik heb veel tijd verkwist. Ik heb een aanzienlijk deel van mijn leven niets gedaan. Ik heb gevoetbald. Ik heb me baldadig gedragen. Maar je kunt ook zeggen dat ik levenservaring heb.

Waar het op neerkomt is, en daar hoef je geen psychiater voor te zijn, dat er vroeger op me neer werd gekeken. Ik had VWO advies maar moest naar het VBO. Ik kon twee dingen doen: of knakken, of laten zien wat ik kan. Ik heb uiteindelijk gekozen voor de tweede optie."

Vrijdenkers

Eus werd gevraagd om Vrijdenkers te maken en zijn interesse was snel gewekt. "Ik kom zelf uit een Turks-alevitisch gezin. Het is een liberale, humanistische stroming binnen de islam. Er is geen moskee, maar een cem. Omdat ik uit zo'n nest kom heb ik wel affiniteit met dit onderwerp. Als je wordt geboren in een gezin waar een bepaald geloof is heb je geen keuze. Ik vind het ook altijd zo vreemd dat mensen zeggen 'ik ben een geboren moslim'. Dat is niet zo, dat is je aangepraat. Als ze hadden gezegd dat je tot het kaboutergilde behoorde, had je het ook geloofd. Een nadeel van een hele dogmatische omgeving is dat er niet veel gepraat wordt, maar wel verteld hoe het allemaal moet."

In de serie komen zes mensen uit verschillende geloofsgroepen aan het woord. "Ze denken dat ze heel verschillend zijn van elkaar, maar als je kijkt naar structuren, zelfbeeld, vijandbeelden en ook wel dat het aardse bestaan een beproeving is, dan zie je veel overeenkomsten. Ik wil niet afgeven op het geloof. Ik kan me veel goed voorstellen. Het enige ritueel dat ik zelf heb mee moeten maken is mijn besnijdenis. Dat was wel onverdoofd, op vierjarige leeftijd."

'Ik had geen hechte band met mijn ouders'

Het zijn allemaal indrukwekkende verhalen. "Niet iedereen is even ver in het proces", zegt Eus, "en dat maakt het interessant. De vraag is: gaat dat geloof ook echt wel helemaal uit je lijf? Neemt het geloof ook afstand van jou? Waar ik nog het meest van schrok is dat de loyaliteit niet altijd wederkerig is als het gaat om de ouders. Ik vraag me dan af: wat weegt zwaarder? De loyaliteit aan God of aan je kind. En dan kom ik toch vaak tot de conclusie dat de religie zwaarder weegt dan de liefde voor het kind. En dat geldt voor miljoenen mensen.

Je moet geluk hebben met je ouders. Mijn vader sprak nooit, die gaf alleen bevelen. Een man die nooit lief voor ons was. Ik had geen hechte band met mijn ouders. Dat maakte het voor mij makkelijker om me los te maken. Mensen vinden het heel hard als ik het zeg, maar ik heb nooit respect gehad voor mijn vader. Hij heeft nooit iets gedaan wat in mijn voordeel was. Het enige wat enorm belangrijk is geweest voor mij is zijn reis van Turkije naar Deventer."