Filmmaker Wiam El-Zabari: 'Ik hou van fietsen, en ik fiets graag bergop'

Wiam Al-Zabari kwam als kind met zijn moeder naar Nederland, twee jaar na de Iraakse inval in Koeweit, om herenigd te worden met zijn vader. "Ik ben hier goed ontvangen, ik kon de tweede dag al meteen naar school. Het is een te gek land, warm en open. Maar toen de laatste vluchtelingenstroom op ons af kwam, reageerde Nederland op een manier die ik niet kende.

"Daarom besloot ik een camera op mijn ouders te richten en hun vluchtverhaal te vertellen. Hoe durf je te zeggen dat wij allemaal gelukszoekers zijn? Ik deed het voor mezelf, maar ook om het verhaal te eren en voor de rest van Nederland."

De film is het verhaal van een vader en zoon, en van een zoon die op zijn beurt vader wordt. "Mijn vader had altijd een gevoel van rechtvaardigheid. 'Er is méér in de wereld', vond hij. De wereld is zo groot! Dat vind ik bewonderenswaardig."

Zijn vader schopt het tot diplomaat in Parijs. Maar met de Iraakse inval in Koeweit van 1990 spat die droom uit elkaar. De ambassade wordt ontmanteld, het gezin moet midden in de nacht vluchten. Na zijn komst naar Nederland wordt Wiams vader een gedesillusioneerd man. Ook na hereniging met zijn vrouw en kinderen komt hij die klap niet meer te boven.

Het trauma raakt ook Wiam zelf. Na de geboorte van zijn zoon Nouri belandt hij in een diep gat. "Ik kwam er pas veel later achter dat ook mijn vader alle ellende heeft meegemaakt. Dat is de sleutel van mijn beweging naar hem toe: ik had altijd heel erg tegen hem op gekeken. Eenmaal in Nederland wilde ik mijn vader terug. Ik kwam er achter dat ik dat ontzettend had gemist."

"Was het maken van deze film een martelgang?", vraagt presentator Gijs Groenteman. "Ik fiets graag, en ik fiets graag bergop. Het gaat met veel afzien, maar er is wel voldoening aan het einde. Onderweg heb ik het echt vervloekt. Er stond echt iets op het spel. De voldoening is uiteindelijk zó helend. Onlangs heb ik de film aan mijn familie laten zien. Wat er nu aan het gebeuren is, was zonder de film niet gelukt."

Na de première op Movies That Matter gaat de film op tour door Nederland. Hierbij wordt het gesprek aangegaan met het publiek, waarbij mensen naar hun eigen ervaringen worden gevraagd. Veel vluchtelingen kampen met dezelfde trauma’s als het gezin Al-Zabari.