Taal als medicijn: de manier waarop huisarts tegen patiënt praat heeft groot effect

"Langdurig onverklaarbare klachten zijn klachten waarbij de huisarts na lichamelijk onderzoek geen fysiek aantoonbare oorzaak kan vinden", vertelt Stortenbeker. "Maar patiënten hebben toch klachten. Dat zijn heel veel voorkomende klachten, denk aan hoofdpijn, rugpijn, prikkelbare darmen. Klachten waar we allemaal wel eens last van hebben, maar soms kunnen die aanhouden."

Gebruik geen negatieve formulering met een ontkenning

Stortenbeker ontdekte dat de woordkeuze van huisartsen tegen juist deze groep patiënten een groot verschil kan maken. "Er wordt huisartsen geadviseerd om positief te communiceren, maar we hebben in mijn onderzoek gekeken: wat is dan positief communiceren?" Stortenbeker geeft een voorbeeld van een lichamelijk onderzoek naar de longen. "De huisarts zegt dan 'Ik hoor niets geks'. Dat is een negatieve formulering met een ontkenning." Ze legt uit dat een huisarts beter een inhoudelijk vergelijkbare boodschap kan geven. "Bijvoorbeeld 'De longen klinken schoon'. Met dit taalgebruik zien we na het consult dat het angstniveau van de patiënt lager is."

Stigma

"Er bestaat een beetje een stigma over deze patiënten. Er wordt als snel gedacht dat het tussen de oren zit", zegt Stortenbeker. "Het idee kan nog wel eens bestaan dat patiënten klachten overdrijven." De onderzoeker vertelt dat patiënten met onverklaarbare klachten en patiënten met verklaarbare klachten met elkaar zijn vergeleken. "We hebben gekeken naar: Hoe uiten ze die klachten? Op allerlei manieren, onder andere taalintensiteit. En we zagen die verschillen eigenlijk helemaal niet."

'Zowel huisartsen als patiënten vinden dit lastig'

Hoe kan een huisarts het beste zeggen dat die geen lichamelijke verklaring kan vinden voor bijvoorbeeld de aanhoudende buikpijn? "Er zijn geen regels. Sterker nog, ik denk zelfs dat het niet zinvol is. Positieve taal is belangrijk, maar we zijn geen positiviteitsgoeroes. Ik denk dat het wel degelijk relevant is om ook een keer te zeggen dat er geen duidelijk aantoonbare fysieke oorzaak is."

Dus reëel zijn, maar niet ontmoedigen. "Het is de bedoeling dat zowel huisartsen als patiënten zich beter gaan voelen door op deze manier de communiceren. Zowel huisartsen als patiënten vinden dit soort gesprekken lastig."