'Omwegen' is het NPO Radio 1 Non-Fictie Boek van de Maand april

Echte wandelschoenen loop je eerst even in, daar ga je niet meteen mee op reis, je laat ze rustig wennen aan de leest van je voeten. De eerste momenten van de wandelvakantie met zijn schoonfamilie voelen voor Thomas Heerma van Voss ongemakkelijk, alsof ook zijn aanwezigheid zich nog naar de situatie moet schikken.

Samen met Thomas begeven we ons buiten de gebaande paden, zoeken we zekerheid in onbekende situaties, onderzoeken we een nieuwe manier van leven. De tijd valt samen met onze stappen, dagen vullen zich met landschappen, verschillende gewassen, met water, wind en felle zon. De gesprekken volgen elkaar in snel tempo op en wanneer de onderwerpen besmet zijn met schaamte krijgen de woorden een onuitwisbare plek in ons geheugen. Uit angst dat het niet de omweg, maar het echte pad betreft, houden we onze stappen angstvallig bij. Bevangen door een allesoverheersend verlangen om de route te bepalen en bovenal, niet uit het oog te verliezen.

Weinig controle

De tocht begint langzaam te lijken op het leven zelf. Met weinig controle over het parcours maar met de zekerheid dat na iedere stap een nieuwe stap zal volgen. De wandeling als ondersteuning van het bestaan, alsof hij zichzelf steeds weer opnieuw bevestigt, wanneer zijn voet, na een korte pauze in de lucht, de grond raakt. Volgen wij de rivier of volgt de rivier ons?

De rolverdeling wordt steeds duidelijker. Al lopend verschijnt een helder beeld van wie we zijn en vooral wie we nooit zullen worden. We accepteren dat we altijd een paar stappen later op de bestemming zullen arriveren. Het biedt ons de mogelijkheid om alles van een afstand te bekijken.

Het afscheid nadert

Als buitenstaander aanschouwen we het familietafereel en we realiseren ons dat sommige ruimtes met geen omweg zijn te overbruggen. Het afscheid nadert maar we negeren ieder signaal. De liefde bevindt zich al in het verleden, toch lopen we hoopvol de laatste kilometers richting het einde.

We waarderen alles wat de tocht net iets langer maakt. Iedere overbodige minuut is meer waard dan alle geplande tijd. Een bijzondere rust daalt neer in onze gedachten. In een poging niet te vergeten, krijgt de omgeving die we passeren alle aandacht die ze verdient. De herinneringen vervliegen echter nog voor het losmaken van onze veters. Ondanks alles voelen we dat deze wandeling geen onbelangrijke onderbreking is geweest. Thomas Heerma van Voss geeft ons de omweg die we zonder het te weten meer dan nodig hadden.

Eervolle vermelding

De eervolle vermelding van deze maand gaat naar Boontjes van Louis Paul Boon. Diest: 'Een heerlijke samenkomst van het Nederlands en het Vlaams, oude en nieuwe woorden verbonden door het ijzersterke maar onaanraakbare ritme van Boon zelf. We kunnen niet anders dan ons hoofd even door hem laten draaien en te kijken naar de dingen die in zijn columns worden aangewezen. Zelfs na al die jaren raken de stukjes ons gek genoeg nog steeds. De ‘Boontjes’ hebben hun aantrekkingskracht niet verloren, sterker nog, dikwijls lijkt het alsof de woorden in betekenis zijn toegenomen.'