Ook buiten zijn werk leeft de taal van W.F. Hermans voort

'Wie geen taal heeft, bestaat niet', schreef W.F. Hermans. De schrijver blijft voortbestaan in de taal, want ook buiten zijn vele boeken, verhalen, scenario’s en essays heeft Hermans zijn sporen achtergelaten.

'Zeurkous' Van Dale

Hermans zette de Nederlandse taal naar zijn hand en gaf eigen betekenissen aan woorden. Maar met woordenboeken had Hermans weinig op, vertelt Den Boon bij De Taalstaat.

Hij vond 'de Van Dale’ zelfs een zeurkous. Toch voelt de huidige directeur zich niet aangesproken. "Hij had problemen met het woordenboek van de jaren 50, 60 en 70. Dat was volgens hem te normatief en ook niet informatief genoeg", zegt Den Boon.

Omdat de definities in woordenboeken niet toereikend waren, definieerde Hermans zelf maar. Een bekend voorbeeld is zijn definitie van het woord 'held'. "Wat is een held? Dat is iemand die straffeloos onvoorzichtig is geweest", citeert Den Boon Hermans.

Eigen leven leiden

Hermans is zonder twijfel een van de grootste Nederlandse schrijvers ooit. Opvallend veel van zijn boektitels zijn een eigen leven gaan leiden in onze taal.

"Een heel bekend voorbeeld is een van zijn reisverslagen genaamd De laatste resten tropisch Nederland uit 1969", aldus Den Boon. "Dat is een woordgroep die nog steeds vaak wordt gebruikt in de krant om oude koloniën aan te duiden."

Nooit meer Slapen

Ook de boektitel Nooit meer Slapen is gevleugeld geworden. "Je zal nooit lezen: nooit meer uitrusten", zegt Den Boon. De titel heeft het zelfs geschopt tot woord. "De vierentwintiguurseconomie wordt ook wel de nooit-meer-slapen-economie genoemd."

Het zijn titels die zich hebben losgezongen van de betekenis die Hermans eraan gaf. In het boek betekent nooit meer slapen namelijk doodgaan. Volgens Den Boon zijn er tien van zulke titels die een eigen leven zijn gaan leiden.

Hoernalist

Hermans heeft ook een nieuw woord geïntroduceerd in de Nederlandse taal: hoernalist en hoernalistiek. Den Boon: "Dit was volgens Hermans een slechte journalist die klakkeloos oplepelt wat anderen gezegd hebben. Het zijn woorden die nog steeds voortleven en waarvan een website als GeenStijl nog steeds dankbaar gebruik maakt."

Nog meer voorbeelden van de taalverrijkingen van W.F. Hermans zijn door Ton den Boon verzameld in het boekje 'Er is maar één werkelijk woord' en is vanaf 1 september verkrijgbaar als e-book.