Emily Dickinson en Serena Williams: twee geladen geweren
- Nieuws
- Emily Dickinson en Serena Williams: twee geladen geweren
[VPRO] “Dit is mijn brief aan de wereld die mij nooit wat terugschreef”, zegt actrice Cynthia Nixon als Emily Dickinson in A Quiet Passion. De deze week verschenen film van Terence Davies is geen traditionele biografie: hij concentreert zich vooral op de redenen waarom het werk van de dichteres zo lang ondergewaardeerd was.
Toen Dickinson in 1886 op 56-jarige leeftijd stierf, was ze onbekend. Van de circa 1.800 gedichten die na haar dood zijn gevonden zijn er tijdens haar leven maar een handjevol gepubliceerd – en toen was haar ongebruikelijke manier van dichten notabene door een redactie conventioneler gemaakt.
Passie in een slaapkamer
Dickinsons actieradius was klein: het grootste gedeelte van haar leven bracht ze door in haar familiehuis – haar latere jaren zelfs alleen in haar slaapkamer. Ze beschreef haar omgeving liever dan dat ze die ontdekte, en haar vriendschappen verliepen grotendeels schriftelijk. Misschien wist ze al – vanwege haar strenge, puriteinse opvoeding – dat de wereld om haar heen een vrouwelijke dichter niet met open armen zou ontvangen.
“In die tijd stond een vrouw die in het openbaar zong bijna gelijk aan prostitutie”, zei dichteres en journaliste Elly de Waard gisteren in het NPO Radio 1-programma OVT. “En luidop spreken was bijna net zo erg als luidop zingen. Er was voor haar werk geen emplooi in het tijdperk dat zij leefde.”
Om deze inhoud te tonen moet je toestemming geven voor social media cookies.
Dus schreef Dickinson voor zichzelf en schreef ze voornamelijk ’s nachts (met toestemming van haar vader). Zo oefende ze haar stille passie uit in de stilte van de nacht – een zonsopgang verwijderd van bemoeizuchtige redacteuren puriteinen.
“God is dood”
Dickinson-kenner Bert Keizer vergeleek haar in zijn boek Tumult bij de uitgang met een andere grote schrijver: “Het contrast tussen Nietzsche en Dickinson schuilt niet alleen in hun methodiek. We hebben het ook over het verschil tussen een man en een vrouw. Je mag misschien wel stellen dat zij een vergelijkbaar geluk ontleenden aan hun vermogen zich in woorden uit te drukken. Maar wat hen daarnaast ten deel viel in termen van liefde, huiselijkheid en geborgenheid valt niet te vergelijken.”
Dickinson en Nietzsche leefden ongeveer tegelijk en Keizer trekt in zijn boek parallellen tussen hun denkwijzen, maar met een uitlating als Nietzsche’s “God is dood” was Dickinson niet weggekomen. Het was voor haar al een grote daad van rebellie om geen belijdenis te doen.
Tegenwoordig wordt ze erkend als een van de grote dichters van haar tijd. En A Quiet Passion is de nieuwste in een lange reeks brieven die de wereld aan Emily Dickinson terugschreef. Elly de Waard heeft de film al twee keer gezien: “Het is een film die haar met alle respect behandelt, en dat is heel lang niet zo geweest.” Jammer dat ze er zelf niet meer is om de film te lezen.
Tennis-ster
Er werd vorige week nog een brief geschreven. The Guardian publiceerde een open brief van Serena Williams. Onder de titel We must continue to dream big haalt de tennisser uit naar de ongelijkheid tussen de seksen en een sportwereld die met twee maten meet.
“People call me one of the “world’s greatest female athletes”, schreef Williams. “Do they say LeBron is one of the world’s best male athletes? Is Tiger? Federer? Why not? They are certainly not female. We should never let this go unchallenged. We should always be judged by our achievements, not by our gender.”
Annette van Trigt, Daphne Koster en Anicka van Emden bespreken de brief van Serena Williams in De Nieuws BV:
Geladen geweer
In een van haar bekendste gedichten gebruikte Emily Dickinson een geladen geweer als metafoor voor zichzelf. Krachtig en klaar om afgeschoten te worden, maar vanwege haar lot gedoemd om slechts aan de heup van een man te hangen. Dus knalde ze ’s nachts, met een kussen op de loop, om de rest niet wakker te maken. En 130 jaar later voelt een ander geladen geweer – dat tegelijk de beste tennisser van de wereld is – zich helaas verplicht om een open brief te schrijven met als subtekst een vermoeid ‘zijn we er nou nog steeds niet?'
Wie weet hoe het leven van Dickinson eruit had gezien als haar destijds de rechten van een man waren gegund. “Een kunstenaar als Emily Dickinson, met een geweldig talent, zat min of meer op een vulkaan aan werk”, zei Elly de Waard in OVT. “Als dat dan niet ergens terecht kan komen… Dat is iets verschrikkelijks.” Want mensen met talent moeten vrij zijn om het op de wereld los te laten. Of je nou een vrouw bent of Nietzsche.
A Quiet Passion draait nu in de bioscoop, klik hier voor een introductie op de film door Elly de Waard.
