Nieuwe morele richtlijnen voor acteurs in China

"Acteurs gaan natuurlijk zeggen dat ze dit steunen. Laat ons ook niet vergeten dat er hier ook commerciële aspecten zijn. Artiesten hebben de Partij nodig om op het podium te kunnen staan en in de juiste film te komen, maar de Partij heeft ook de artiesten nodig. Want die worden straks ook ingezet op de Olympische Spelen volgend jaar, voor de grootste televisieshows, voor politieke doeleinden. Dus de Partij heeft de celebreties nodig en die hebben de autoriteiten nodig", legt Sinoloog Manya Koetse uit in NOS Met het Oog op Morgen.

'Zelfdiscipline'

Het gaat hier volgens Koetse om richtlijnen voor de 'zelfdiscipline': Er staan heel veel dingen in, dingen die ze wel mogen doen en dingen die ze niet mogen doen. Wat ze vooral wel moeten doen, is hun liefde uiten voor hun moederland, het beleid van de Chinese Partij steunen en dat soort dingen.

Wat ze vooral niet moeten doen is bijvoorbeeld aanzetten tot haat, het schenden van het nationaal religieus beleid, maar ze mogen bijvoorbeeld ook niet playbacken. Dus het zijn heel veel verschillende regels, echt een stuk of 25 regels die opgesteld zijn."

Toch zou je sommige regels ook gewoon logisch kunnen noemen, vervolgt ze: "Ze mogen niet meedoen aan illegale activiteiten zoals pornografie, gokken, drugs en geweld. En eigenlijk zou je zeggen dat een aantal van die reglementen voor zich spreken, ze moeten zich gewoon aan de wet houden. Maar een aantal zijn ook wel opvallend, zoals het uiten van de liefde voor het moederland. Dat is echt het inzetten van Chinese idolen als propaganda-instrument."

Waarom nu?

Volgens Koetse zijn er meerdere redenen waarom de Partij nu met dit soort regels komt: "Sowieso zitten we in China echt op een hoogtepunt als je het hebt over de 'celebrity culture', de invloed van artiesten in China is enorm. Kan je je indenken dat op de sociale media in China de populaire artiesten soms wel 130 miljoen volgers hebben. Dat is ongeveer wat Obama op Twitter heeft en die is een van de grootste 'Twitteraars'. Dus alles wat zij zeggen of doen, dat heeft direct enorme invloed op miljoenen mensen. En eigenlijk is die invloed nog nooit zo groot geweest. Dus dat is één reden."

Al ligt het volgens Koetse misschien ook wel deels aan het gedrag van een aantal beroemdheden: "Een andere reden is dat er steeds meer schandalen zijn onder Chinese bekendheden. Die schandalen hebben een enorme omvang en die geven een slecht voorbeeld aan de fans. Chinezen moeten wel goede burgers zijn en de partij-ideologie steunen en uitdragen."

Schandalen

"Het meest recente schandaal is dat van de actrice Zheng Shuang. Zij heeft vorige maand twee kinderen die zij via een draagmoeder ter wereld heeft laten brengen in de VS, daar laten zitten na een vechtscheiding met haar man. Ze is teruggekeerd naar China en toen werd dat groot nieuws Draagmoederschap dat mag helemaal niet in China, bovendien had die vrouw een voorbeeldfunctie voor jongeren in China. Dus ik heb het idee dat dat wel een voorval is geweest wat ook deze nieuwe gedragscode uit China tot stand heeft doen komen."

Rol artiesten bij Mao

Het doet Koetse allemaal denken aan de tijd van Mao: "Om de rol van beroemdheden in China volledig te snappen, moeten we toch even terug in de tijd om te kijken hoe dat onder Mao was. Je zag toen dat er enorm veel energie werd besteed aan het creëren van beroemdheden, als echte voorbeeldige socialistische burgers. Beroemdheden als voorbeeld voor het volk. Alles wat er nu gezegd wordt in dit nieuwe document, dat lijkt eigenlijk ook heel erg op wat er in die tijd ook gezegd werd over beroemdheden.

Hoeveel vrijheid is er?

Hoe vrij zijn de Chinese beroemdheden dan op dit moment, mogen zij überhaupt wel kritiek uiten op de Partij? "Nee, nee, dat kan niet. Eigenlijk iedereen in China die zich binnen de cultuursector beweegt - of je nu goochelaar bent of schrijver of acteur - moet zich wel houden aan bepaalde richtlijnen die de Partij uitdraagt. Als je daar volledig tegen gaat, dan verdwijn je heel snel van het toneel. Letterlijk. Devrees is natuurlijk dat iemand die 130 miljoen fans heeft op een sociaal mediakanaal wel bepaalde sociale instabiliteit kan veroorzaken door een uitspraak of door gedrag."

Voor burgers al normaal

Koetse zag op sociale media al een paar gemengde reacties voorbijkomen: "Sommigen steunden dit document, die gedragscodes voor beroemdheden heel erg omdat ze vinden dat als ze zelf strak in het gareel moeten lopen, dat ook moet gelden voor beroemdheden. Maar er waren ook mensen die het overdreven vonden en dan ook heel veel mensen die het niks kan schelen omdat er wéér een nieuw document komt. Er zijn al zoveel regels als het gaat om populaire cultuur in China. Deze soapserie mag wel, deze mag niet, deze films mogen niet, deze wel,... Er zijn allerlei zwarte lijsten en nu komt er ook een voor beroemdheden."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.