Remco Campert: 'De tijd duurt één mens lang'

“De film gaat over weemoed en vergankelijkheid en natuurlijk over de naderende dood. Maar ook altijd is er weer die poëzie, als soort levenselixer waarmee hij zich aan het leven vastgrijpt,” zei regisseur John Albert Jansen dit weekend in het NPO 1- radioprogramma Nooit Meer Slapen.

De documentaire is een ode aan ‘de dichter’ Campert. De poëzie van Campert, in de film door hemzelf voorgedragen, is genadeloos mooi. Wie denkt dat hij niet van poëzie houdt, of te weinig van poëzie weet om de gedichten van Campert te begrijpen, trekt sowieso aan het kortste eind. Met een open blik kijkt de dichter in de camera, zijn stem hapert nauwelijks, het juiste ritme is er iedere keer. Je moet wel haast van steen zijn willen de woorden van Campert je niet raken:

Hier nu langs het lange diepe water/ dat ik dacht ik dacht dat je altijd maar dat je altijd maar/ hier nu langs het lange diepe water/ waar achter oeverriet achter oeverriet de zon/ dat ik dacht dat je altijd maar altijd

(uit Lamento, Remco Campert)

Open cocon

Remco Campert zelf blijft ongrijpbaar, zelfs voor zijn eigen familie. In de paar scenes waarin je hem samen ziet met zijn twee dochters, spat de onhandigheid ervan af. Zijn vrouw Deborah Wolf typeert hem in de documentaire als volgt: “Een heleboel mensen zijn zo te lezen, maar jij niet.” Remco Campert luistert naar haar, hij blaast de rook uit van zijn zoveelste sigaret en zegt: “Ik zit in een open cocon.” Zijn vrouw laat die woorden even op haar inwerken: “Een open cocon, dat is mooi gezegd.” En even later: “Maar een cocon is niet open.” “Die van mij wel,” zegt Campert vastbesloten.

In zijn gedichten is hij een open boek, daar vind je zijn gevoelens over de dood van zijn vader, zijn verliefdheden en zijn gedachten over het naderende einde. Alleen als collega-dichter Hagar Peeters in de film op bezoek komt, laat hij zijn pantser even vallen. Zij vraagt hoe het met hem gaat. Campert: “Het leven duurt wel lang, mijn leven dan. Ik denk wel vaak: waarom houd ik er niet mee op? Ik heb inmiddels wel genoeg geschreven. Maar ja, dan zie ik een soort eindeloze woestijn van ellende voor me, en dan ga ik weer verder.” Het verstrijken van al die jaren, het ouder worden, het is maar een vreemd iets. Even later citeert hij zichzelf: "De tijd duurt één mens lang".

Een schrijfmachine en sigaretten

Hij heeft nog verplichtingen, zoals de wekelijkse column die hij schrijft voor de Volkskrant. En hij schrijft ook nog aan verhalen en gedichten, omdat het van hemzelf moet. In zijn ochtendjas sleept hij zich vermoeid naar zijn schrijfmachine. Als hij eenmaal zit, de eerste letters op papier heeft, weet hij wat hem te doen staat. Zodra hij een stuk af heeft, krijgt zijn vrouw Deborah het te lezen: zij werkt zijn columns uit op de computer. “Als ik er een foutje in kan ontdekken vind ik dat heel erg leuk. En als ik dan gelijk heb geeft dat grote voldoening.” Als Deborah klaar is met haar eindredactie, blaast ze op een fluitje. Campert komt de trap op, naar haar kamer en gaat zitten. “Wederom een goed stuk, Rem,” spreekt Deborah hem toe. Hij glimlacht.

De documentaire Verloop van Jaren- Dichter bij Remco Campert is 20 december te zien om 22.55 bij NPO 2.