Emma Curvers: 'Niemand spuugt op de grond in Disneyland'

Culturele clichés

Curvers vertelt dat ze denkt een heleboel van het land te hebben gezien, door een reis door de Verenigde Staten te maken aan de hand van pretparken. ''Die pretparken zijn hyper Amerikaans, net als het verhaal dat daar verteld wordt.'' De schrijver noemt het oudste pretpark van Amerika als voorbeeld: Knott’s Berry Farm in California. ''Daar begon het verhaal van het westerndorpje met de stoere cowboy te paard, en de wilde Indiaan die natuurlijk eigenlijk altijd het onderspit delft.''

De schrijver legt uit dat het geromantiseerde verhaal van Amerika, mede aangewakkerd door de western-film, een soort cultureel cliché is geworden dat veel terugkomt in de achtbanen: ''In veel van die oude attracties ben je een Amerikaan op een mijnkarretje op zoek naar goud, of zit je op een paard door de prairie. Het zijn een soort folkloreverhalen over Amerika; hoe Amerikanen zichzelf en hun verleden heel graag zien. Dat is een soort sprookje wat ze elkaar over zichzelf en hun land vertellen.''

Oude en nieuwe mythen

Inmiddels weten veel Amerikanen ook dat dat sprookje voor de oorspronkelijke bevolking niet zo’n feest was als de attracties doen voorkomen. ''Dat is ook een beetje vergane glorie.'' De schrijver vertelt dat de nieuwe attracties een ander verhaal over Amerika vertellen. Ook daar wordt een beeld neergezet van Amerika wat de Amerikanen welgevallig is: ''Neem bijvoorbeeld de Main Street in Disneyland, dat is het plaatje van Amerika zoals Walt Disney het graag wilde presenteren: een keurig net Amerika met witte hekjes voor de huizen, en waar elke boom altijd in bloei staat. De muren zijn altijd pas geverfd en er is nooit iets lelijk of onverwacht. De mensen gedragen zich daar ook naar, in Disneyland. Het wordt ook wel gezegd dat het een plek is voor first-class citizens. Dat is gek natuurlijk. Maar niemand spuugt op de grond in Disneyland.''

De utopie van Walt Disney heeft volgens de schrijver ook een minder mooie kant: ''Walt Disney had best totalitaire ideeën.'' Curvers benoemt het plaatsje Epcot, dat na de dood van Walt Disney werd geopend als attractiepark, maar bedacht was als stad van de toekomst. ''Daar mochten geen onregelmatigheden voorkomen. Er werd dan altijd gezegd: Een crime-rate van zero. Dat is onmogelijk natuurlijk. Alles wat een stad of een land levendig maakt, het onverwachte, dat heb je dan niet. Dat heeft iets heel onheilspellends.''

Alles van Nooit Meer Slapen terugluisteren?

Terugluisteren kan via jouw favoriete podcastapp, of in NPO Luister. Nooit Meer Slapen is hét cultuurprogramma van de VPRO. Elke maandag- tot en met vrijdagnacht tussen 00.00 en 01.00 uur hoor je een diepgravend gesprek over cultuur, literatuur, film, muziek, theater of kunst.