De financiële wereld: hoe functioneert een mens binnen zo'n systeem?

Zwarte zwanen

Zwarte zwanen zijn onverwachte, heftige gebeurtenissen die een financiële markt in grote beweging brengen, zoals natuurrampen, aanslagen, of oorlogen. Het leek haar een goed idee om het wezen van de verschillende markten in beeld te brengen door te kijken hoe die markten bewegen tijdens zo’n gebeurtenis.

Handelaar in olie-futures Bob Iaccino uit Chicago legt haar uit: bij zo’n grote gebeurtenis moet je als handelaar niet kijken naar het ‘waarom’. Vraag je niet af waarom iets gebeurt, vraag je af wat er gebeurt. Iaccino: "Met ‘wat’ verdien ik mijn geld, ‘waarom’ is een hobby." Zo kon het gebeuren dat het jaar na 9/11 zijn beste ooit zou worden. De grote koersschommelingen op de beurs die ontstonden na die zwarte zwaan brachten hem kansen om geld te verdienen. En die kansen greep hij aan, al vertelt hij het niet graag.

Hoe functioneert een mens binnen een systeem?

Het was best moeilijk om de hoofdpersonen voor de camera te krijgen. Meerman koos bewust om te spreken met de mensen zelf: traders, handelaren, fondsmanagers, particuliere beleggers. En niet met bijvoorbeeld experts en economen over dit onderwerp. De meesten waren huiverig om mee te werken. Na de bankencrisis van 2008 merken deze mensen dat ze niet door iedereen gewaardeerd worden.

Voor Meerman waren ze essentieel voor haar documentaireserie legt zij uit in Kunststof: "Ik ben geïnteresseerd in de mens en hoe die zich verhoudt tot het systeem waarin die zich bevindt." Voor haar is het belangrijk dat ze daarin geen oordeel velt, zo filmt ze nooit, het interesseert haar niet. Voor haar telt alleen de vraag: "Hoe functioneert een mens binnen een systeem?"

Filmmaker zonder oordeel

"Ik vind mensen interessant", vervolgt Meerman. "Ik vind het interessant hoe ze werken, hoe ze denken, hoe ze zich bewegen." Al op de middelbare school wist ze dat ze filmmaker wilde worden. Het lag ook heel dichtbij: haar moeder, haar oom en tante, veel mensen om haar heen zaten in het vak. "Ik vond het een moeilijke stap, juist omdat het zo voor de hand lag."

Haar afstudeerfilm over de antiautoritaire Kresj waar ze in haar vroege kinderjaren op zat, is uiteindelijk vormend geweest voor de rest van haar werk. "Ik laat zien hoe die mensen binnen een door henzelf gecreëerd mechanisme probeerden er het beste van te maken. En misschien is dat ook niet zo heel ver weg van de mensen op Planet Finance die ook binnen zo’n systeem er het beste van proberen te maken"

Deze twee onderwerpen, de antiautoritaire, anti-materialistische Kresj van haar jeugd en Planet Finance, zijn de twee onderwerpen waar bijna al haar films over gaan. Het zijn uitersten van elkaar. Het ene onderwerp leert haar over de wereld waar ze vandaan komt, het andere onderwerp brengt haar naar de wereld die in haar jeugd zo afschrikwekkend leek. Beide werelden brengt ze zonder oordeel in beeld.

Planet Finance is volledig te streamen op NPO Plus en wekelijks op maandag te zien om 22.15 uur op NPO 2.