Nieuw museum neemt notoire Duitse bureaucratie op de hak

Een kind aangeven, een nieuw rijbewijs aanvragen: wie in Duitsland heeft gewoond weet dat dit soort dingen erg complex kunnen worden. Veel kan niet online worden geregeld, en regelgeving kan er ondoorzichtig en complex worden. Ook voor bedrijven geldt dat zij enorm veel tijd kwijt zijn aan administratie en het navigeren door tegenstrijdige regelgeving. Het was reden voor de neoliberale denktank en lobbygroep INSM om tijdelijk een bureaucratiemuseum te openen in Berlijn.

Eindeloos wachten

Door een enorme uitgeholde boomstam lopen bezoekers het museum in, een commentaar op het vele papier dat in Duitsland verspild wordt aan administratie. Ook is er een wachtkamer waarin een skelet op een bankje zit – je kunt in Duitsland soms eindeloos wachten, is de boodschap. In een andere installatie kunnen bezoekers hun frustratie over de Duitse overregulering uitleven, door stapels regelgeving door een papierversnipperaar te gooien.

Zestig kassa's

De Duitse bureaucratie weegt zwaar op burgers en bedrijven, zegt Djuna Kramer in Bureau Buitenland. "Burgers en ongeveer alle bedrijfstakken klagen er al jaren over. Er wordt ook wel verbetering beloofd door de overheid, bijvoorbeeld op het gebied van digitalisering, maar die laat lang op zich wachten."

Kramer noemt een paar frappante voorbeelden van Duitse bureaucratie, onder andere uit een documentaire van weekblad Spiegel, waarin een man laat zien dat hij alle zestig kassa's die zijn bedrijf ooit heeft gebruikt van de belastingdienst moet bewaren. Kramer: "Zulke dingen zijn vanuit Nederlands oogpunt wel vrij verbijsterend."

Grote industriëlen

De lobbygroep INSM wil met het museum vooral een statement maken over het Duitse vestigingsklimaat, dat hier volgens de club zwaar onder te lijden heeft. Er zitten vooral grote industriële bedrijven achter, vertelt Kramer, onder meer uit de auto- en staalbranche. "Je kunt je afvragen of deze club ook de belangen van burgers vertegenwoordigt met dit museum. Maar de frustratie over de Duitse bureaucratie is in elk geval breed gedeeld."