Het lukt Myanmarese leger niet om verzet van bevolking de kop in te drukken

“Je moet je voorstellen dat het verzet een deel gebeurt vanuit randgebieden, dat is een junglegebied”, vertelt journalist Minka Nijhuis in het NOS Radio 1 Journaal. Ze heeft het land meerdere malen bezocht, schreef er zelfs een boek over en brengt verslag uit over het conflict daar. “In het gebied zitten al decennia etnische gewapende groepen die al decennia in een strijd gewikkeld zijn tegen het gezag. Verschillende lagen van de bevolking hebben zich daar bij aangesloten.”

Nieuwe situatie

“Het zijn eigenlijk nieuwkomers in de gewapende strijd. Die werken deels ook samen met de veteranen guerrilla’s. Daarnaast zijn er ook nog in het centrale deel van Myanmar. Die voorheen volledig onder de controle was, ook daar wordt gewapend verzet gegeven en dat is een gebied wat ook deels bestaat uit steden. Dat is een historisch gezien een nieuwe situatie. Militairen in delen van het land waar ze hun basis hebben en altijd veilig konden wanen, komen nu onder vuur te liggen”, legt Nijhuis uit.

Daarmee wordt het ook steeds meer een burgeroorlog. Volgens Nijhuis is die eigenlijk al langer bezig. “Deels is die burgeroorlog al heel lang aan de gang in de etnische gebieden, maar in de steden en stedelijke gebieden wordt daar nu ook gevochten.”

Jong en onervaren

“Het is wel zo dat die nieuwe groepen zijn jonge mensen die tot voor kort in de collegebanken zaten of een winkel hadden in de stad. Die hebben drie maanden militaire training gehad en zijn nu aan het vechten. Natuurlijk hebben ze nu niet genoeg wapens en het zijn geen doorgewinterde strijders, dus het leger van Myanmar heeft in materieel opzicht nog steeds het overwicht.”

“Maar het is een feit dat de coup mislukt is, in die zin dat ze in het deel van het land de controle kwijt zijn. Wat moeilijk van buitenaf te zien is, is als je daar bent dat je ziet hoe vastbesloten mensen zijn”, zegt Nijhuis. “Er zijn elke dag doden, ze worden elke dag gebombardeerd, er wordt met artillerie een gevechtsvliegtuig gestookt.” De burgers voelen zich verbonden met elkaar. “Het is misschien fragiel, maar etnische minderheden en de Myanmareese meerderheid hebben nu toch een verbond gesloten en ze voelen een kans, maar de prijs is ongelofelijk hoog.”

Economie

Die gevolgen gaan ze zeker ook economisch voelen. “Het land gaat een enorme armoedeval doormaken met miljoenen die hulp nodig zullen hebben om door te komen. Die hulp is er nauwelijks.”

Moraal van het leger

“Een deel van de burgers is behorend tot de eigen etnische groep van het leger en dat is een heel ander verhaal dan wanneer je vecht in een jungle. Dan kun je nog tegen je eigen bevolking zeggen: ja we vechten daar tegen bandieten en indringers. Dat is ook een heel groot probleem. Het is niets voor niets dat er deserties plaatsvinden. Die zijn hoger dan ook. Hoge militairen hebben zich al aangesloten bij het gewapend verzet en geven ook deels wapentraining, maar ook hoe je psychologisch oorlog moet voeren.” Nijhuis ontmoette met een van die militairen. “Die geeft dus de boodschap af via ondergrondse netwerken, maar ook via social media: doe wat ik heb gedaan. Je kunt deze keer nog aan de juiste kant van de geschiedenis belanden. Je ziet ook wel dat Myanmar een ander land is geworden.”

Hoeveel militairen dan het leger verlaten, is moeilijk te verifiëren, maar bijzonder is het zeker wel. “Ik zie ook deserteur en dat heb ik nog nooit meegemaakt. Voorheen waren het arme sloebers die dan in de frontlinie kans zagen om te ontsnappen.” Deze deserteurs vertelden aan Nijhuis dat vele andere militairen overwegen hetzelfde te doen. “Daar staat wel de doodstraf op, dus het is nogal wat. Maar je kunt je er wel veel bij voorstellen dat het moreel niet heel erg hoog is met wat er nu gebeurt.”

Hele land

“In de families van de militairen vallen nu doden. Het is een land in opstand. Het is niet alleen een gewapend verzet, maar er zijn stakingen en demonstraties. Er zijn miljoenen mensen in het land bij betrokken. Dat zijn dus ook families van militairen. Het is geen verre strijd meer van kwaadwillende rebellengroepen zoals het altijd werd afgeschilderd. Het is een landelijke opstand.”