Australische troepen doodden 39 Afghanen in Uruzgan

Presentator Jurgen van den Berg sprak er in het NOS Radio 1 Journaal over met correspondent Eva Gabeler.

In sommige gevallen zijn krijgsgevangenen geëxecuteerd door jonge militairen als ontgroeningsritueel, staat in het rapport. De militairen bedachten vooraf een alibi en plaatsten wapens op de lichamen van reeds overleden slachtoffers om hun handelingen te rechtvaardigen, volgens het onderzoek.

In het rapport zijn 23 incidenten onderzocht. De aanbeveling is om 19 leden van de speciale eenheden strafrechtelijk te vervolgen omdat zij de executies op hun geweten hebben, volgens het rapport. Een deel van hen is nog steeds in dienst van het Australische leger (ADF).

'Oorlogsmisdaden'

In het rapport staat expliciet benoemd dat de 39 Afghaanse slachtoffers niet stierven in het heetst van de strijd. "Deze moorden zouden door een jury worden bestempeld als oorlogsmisdaden, als ze voor de rechter komen", schrijft onderzoeksrechter Paul Brereton. "In geen van de gevallen was de intentie van de tegenstander onduidelijk of verwarrend. Het grootste deel van de tegenstanders was reeds gevangengenomen, de situatie onder controle. Daarmee staan krijgsgevangenen onder bescherming van internationale wetgeving."

De oorzaak van de vermeende oorlogsmisdaden begint bij de cultuur waarin dit kon plaatsvinden, benoemde defensiechef Campbell tijdens de persconferentie waarin het rapport vannacht (Nederlandse tijd) werd besproken. Volgens hem was er sprake van een "een misplaatste nadruk op prestige, status en macht". "Een houding die niet past bij de militaire excellentie van de speciale eenheden. In het rapport wordt gesproken over een egocentrische krijgscultuur."

Deze verstoorde cultuur werd toegestaan en zelfs versterkt door ervaren, invloedrijke en charismatische onderofficieren en hun beschermelingen, beschrijft het rapport. Daardoor viel het gedisciplineerde militaire leven weg en werden het overtreden van regels genormaliseerd.

"Binnen de speciale eenheden was een giftige rivaliserende cultuur ontstaan. De gevolgen waren destructief voor vertrouwen, cohesie en de missie", citeerde Campbell uit het rapport. "Het is een fout van de hogere militairen dat hiertegen niet is opgetreden."

Ontmoedigd en geïntimideerd

Degenen binnen de speciale eenheden die zich tegen de heersende cultuur probeerden te verzetten, werden ontmoedigd, geïntimideerd en in diskrediet gebracht, beschrijft de onderzoeksrechter. Zo kon de cultuur standhouden.

Premier Morrison kondigde vorige week een strafrechtelijk onderzoek aan naar de vermeende oorlogsmisdaden door een nieuw team bij de nationale politie. Dat team onderzoekt de beschuldigingen, verzamelt bewijs en stelt justitie op de hoogte van de bevindingen.

Excuses

Defensiechef Angus Campbell heeft excuses aan nabestaanden van de slachtoffers, de Afghaanse gemeenschap, coalitiepartners in Afghanistan en Australische burgers gemaakt. Premier Scott Morrison en de minister van Buitenlands Zaken boden eerder vandaag hun excuses aan aan de premier van Afghanistan.

Zowel de premier als de defensiechef erkennen de ernst van de situatie, maar spraken ook hun waardering uit voor de militairen die zich tijdens hun missies wél aan ethische gedragsregels hebben gehouden.

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.