Hoe gaat het eraan toe in Russische strafkampen? 'Alles is erop gericht om het leven moeilijker te maken dan de dood'

Robert van Voren is naast hoogleraar Sovjet-studies ook mensenrechtenactivist en was in de periode 2000-2010 directeur van Human Rights in Mental Health. Van Voren werd destijds door de mensenrechtenvertegenwoordiger van Poetin gevraagd om een psychiatrische afdeling in Sint-Petersburg te humaniseren. “We kregen een contract met het penitentiair systeem van Rusland, dat gaf ons toegang tot alle gevangenissen en kampen. Dan krijg je door hoe het systeem functioneert en hoe corrupt het allemaal is.”

Liever geëxecuteerd

Het hele systeem is gericht op repressie, vertelt Van Voren. “Langzamerhand zie je dat het oude systeem uit de Stalintijd terugkeert en alles er op gericht is om mensen kapot maken, ze in de hoek drukken totdat er geen enkele weerstand is. Dat gaat op een soms zeer brute wijze.”

Hoewel hij in veel verschillende kampen is geweest, is hij niet in de strafkolonie geweest waar Navalny de dood vond. “Dat is één van de ergste, daar is geen toegang voor buitenlanders. Alles is erop gericht om te zorgen dat het leven moelijker is dan de dood.”

Er zijn twee of drie van dit soort kampen waar onderzoeken zijn gedaan onder gevangenen, vertelt de hoogleraar. “De overgrote meerderheid zegt: ‘ik was liever geëxecuteerd.’ Echt alles is erop ingericht dat het leven je tegen gaat staan.”

Stalinistische tijd

Dat Navalny tijdens een wandeling onwel zou zijn geworden, is volstrekte onzin volgens Van Voren. “Dit soort kampen hebben geen park waar je even een wandelingetje kan maken. Hij zat 23 uur achter slot en grendel en mocht één uur luchten op een plek van 2 bij 2 meter, dat is geen wandelen.”

Volgens de Sovjetkenner is Rusland niet alleen terug bij af. “Ik denk dat de situatie nu slechter is. De repressie, de felheid en de vurigheid van het regime is sinds Stalin niet meer voorgekomen. Ik hou mijn hart vast, het land is echt aan het afglijden.”