Europees Hof voor de Rechten van de Mens buigt zich over illegale pushbacks in Griekenland

Bij pushbacks worden migranten gewelddadig teruggedreven zodra zij de grens van een EU-land oversteken. Deze pushbacks vormen een schending van het internationale 'non-refoulement'. Dit principe verbiedt landen om migranten terug te sturen naar een plek waar zij gevaar lopen vanwege hun afkomst, religie of politieke overtuiging, waar zij behoren tot een bepaalde sociale groep of voor het hebben van een bepaalde nationaliteit. Journalist Van Baarsen zegt hierover: "Het terugsturen van mensen zonder ze de kans te geven om een asielaanvraag te doen is illegaal."

Traumatiserend

Van Baarsen bezocht meerdere malen plekken waar veel migranten aankomen, zo ook het eiland Samos. Ze vertelt over de schrijnende situatie: "Het is voor de migranten een kat-en-muisspel tot ze de kans krijgen zich te registreren. Ze verstoppen zichzelf bij aankomst meteen in de bosjes, maar er lopen politie en mannen in burger die hen opjagen." Ze zijn getraumatiseerd en hebben een heftige bootreis achter de rug, en bij aankomst lopen ze hierdoor ook nog het risico om elkaar kwijt te raken.

Driftback van Afghaanse tieners

De zaak waar het Europees Hof zich nu over buigt, draait om een driftback - een pushback waarbij migranten al aan land zijn gekomen. Twee minderjarige Afghaanse jongeren bereikten met een groep Samos en namen direct contact op met de hulplijn Aegean Boat Report. Hoewel ze onderweg naar een vluchtelingenkamp familie foto's stuurden, werden ze opgepakt door mannen in burger. Onder het mom van registratie werden de tieners naar een politiebureau gebracht, ondervraagd en vervolgens met geweld teruggestuurd naar zee. Ze werden tot slot achtergelaten op een rubberen vlot zonder motor.

De Noorse hulpverlener Tommy Olsen, van Aegean Boat Report, speelt een cruciale rol in deze zaak. Hij had contact met de jongeren, verzamelde hun foto's, locatiegegevens en bewijs van de Turkse kustwacht om te achterhalen wat er met de jongeren was gebeurd. "Dit is een van de eerste zaken met hard bewijs", aldus Van Baarsen.

Mensenrechten in de knel

Griekenland wordt bij hun grensbewaking ondersteund door Frontex, de Europese grens- en kustwacht. Frontex heeft als taak zowel de grens te bewaken als de mensenrechten te waarborgen, maar faalt daar volgens Strik op verschillende fronten. Het Europees Parlement heeft zelfs opgeroepen Frontex uit Griekenland terug te trekken vanwege de aanhoudende schendingen, alleen schuift Frontex die beslissing voor zich uit. Strik: "Hierdoor maken ze zichzelf onderdeel van het probleem en normaliseren ze wat er gebeurt aan de grenzen."

Fundamenteler probleem

Europarlementariër Strik benadrukt dat het probleem dieper ligt: "Griekenland wordt feitelijk alleen gelaten door de rest van de EU op dit gebied. Zolang lidstaten hun asielprocedures niet op orde hebben en weigeren verantwoordelijkheid te delen, blijft de druk op landen als Griekenland onhoudbaar. Dat leidt tot situaties zoals deze."

Strik gelooft er heilig in dat als alle lidstaten hun asielprocedure op orde maken dat lidstaten deze asielsituatie dan kunnen ook gezamenlijk en gecoördineerd goed aan kunnen. "Nu wil ieder land gewoon strenger en afschrikwekkender zijn dan de ander, maar dat is niet de manier om dit probleem op te lossen."