'Miljoenen extra vluchtelingen uit Oekraïne in aantocht, we moeten ontwrichting tegengaan'

"Komende winter wordt verwacht dat er nog eens miljoenen mensen uit Oekraïne op de vlucht moeten, omdat verwarmingssystemen en waterleidingen kapotgebombardeerd zijn door Russen. Dan wordt het waarschijnlijk voor heel veel mensen onleefbaar", schetst Asscher. Hij legt uit dat het vooral om arme mensen zal gaan; zij hadden nog niet eerder de mogelijkheid om op de vlucht te slaan.

Gevaarlijke fase

De voormalig vicepremier boog zich de afgelopen maanden over het verzoek van de Europese Commissie over de vraag: hoe verloopt de integratie van Oekraïense vluchtelingen in de EU-lidstaten? En op wat voor manier zijn lidstaten bezig met structurele plannen voor de Oekraïners?

Oekraïners zullen voornamelijk naar omringende landen Litouwen, Polen en Slowakije vluchten. "Precies op een moment dat inwoners moe van zijn van de situatie, en ze al zorgen genoeg hebben met de inflatie en enorme energieprijzen. Dat maakt dit een gevaarlijke fase, zeker als je het combineert met de speech van Poetin." Het kan volgens Asscher leiden tot ontwrichting en sociale spanningen.

Kop in het zand

Wat is er nodig? Arme mensen in de buurlanden van Oekraïne moeten steun krijgen om de inflatie te overleven, zegt hij. En landen moeten investeren in echte integratie: vluchtelingen moeten aan het werk geholpen worden en kinderen moeten naar school kunnen.

Niet alleen vanwege de naderende winter overigens, zegt Asscher. Sowieso moeten we als EU-landen beseffen: Oekraïners kunnen voorlopig niet naar huis. "De meesten willen terug, maar het kan eenvoudigweg niet. En een deel, zeker wie kinderen heeft en weer een leven opbouwt, zal willen blijven. Het is belangrijk om niet de kop in het zand te steken."

Enorme test voor Europa

Halverwege oktober deelt Asscher zijn bevindingen met de ministers van Sociale Zaken en Integratie. Hij heeft twee boodschappen: landen moeten 'realistisch' zijn, ook naar de eigen bevolking. De oorlog is niet morgen, volgende maand of over een jaar voorbij. Daarom zijn er langetermijnplannen nodig. En het andere punt: welvarende landen moeten Oekraïne, de buurlanden en vluchtelingenorganisaties daar beter helpen. "Dat is in ons aller belang. Je moet het nu doen, want er komt een winter aan die een enorme test voor Europa zal zijn."

Dat is ook een oproep aan Nederland. "Ik denk dat Nederland het heel goed doet qua integratie. Maar we kunnen wel meer steun bieden aan steden in de frontlinie en aan vluchtelingenorganisaties daar."