De Muur van verdriet: herinnering aan zwart hoofdstuk Russische geschiedenis

Rusland worstelt met zijn geschiedenis. Er is nationale trots over de grote overwinning in de Tweede Wereldoorlog onder Stalin. Het ene na het andere standbeeld wordt ook nu nog voor hem onthuld. Maar in de goelag-strafkampen van diezelfde 'grote leider' verloren 13 miljoen Russen het leven.

Het monument, de Muur van Verdriet, wordt betaald door de stad Moskou en is onderdeel van een ruimer overheidsprogramma dat twee jaar geleden door de premier is ondertekend. Daarin staat dat Rusland geen leidende rol in de internationale gemeenschap kan aannemen zonder de vele miljoenen slachtoffers van politieke onderdrukking te herdenken.

Zwart hoofdstuk in geschiedenis

Een voorbijganger voelt desgevraagd wel dat er een monument nodig is. Hij heeft er op school nooit wat over gehoord. Uit een recente opiniepeiling blijkt zelfs dat 35% van de Russen nog nooit van de goelag heeft gehoord. "Er moet veel meer aandacht komen voor dit hoofdstuk in onze geschiedenis. Het is een schande dat dit niet al gebeurt."

Maar er zijn ook tegengestelde geluiden. De populariteit van Stalin stijgt in Rusland. Onlangs werd er zelfs een beeld voor hem onthuld in een park in Moskou. Het is niet de eerste keer in de afgelopen jaren dat hij een standbeeld krijgt. "Dat beeld in Moskou staat een beetje weggestopt", vertelt Rusland-correspondent Peter d’Hamecourt. "Maar in veel provinciesteden zijn de afgelopen maanden verschillende borstbeelden onthuld. Dat is toch het trieste effect van dat mensen hun eigen geschiedenis niet kennen."

Stalin als grote leider

De Russen associëren Stalin vooral met een periode van stabiliteit. En er wordt voortdurend op gehamerd dat Rusland onder Stalin de Tweede Wereldoorlog heeft gewonnen. En het is meer: "Het is trots kunnen zijn op je land", zo verwoordt d’Hamecourt het nationale gevoel. "En dat kan niet als je leiders niet deugen. Die glorieuze overwinning in de oorlog had een prijs, 27 miljoen doden. Maar hij was onze leider, en zonder leider hadden we die oorlog niet gewonnen. Het is allemaal vreselijk dubbel."

Wat de muur inhoudsloos maakt, is dat de schuldigen niet worden benoemd of gestraft. "Er wordt wel gezegd dat het niet goed was, die goelag. Maar niet dat Stalin een moordenaar was. Het was een massamoordenaar!"

De Muur van Verdriet wordt op 30 oktober officieel onthuld.

Beluister de reportage hier: