De baviaan op de apenrots die best een goede president zou kunnen zijn

"Hij gedraagt zich natuurlijk als een baviaan", lacht Naim, "met al zijn impulsieve en agressieve uitbarstingen." We staan op de veranda van Naim’s vrijstaand huis in Goshen, een slaperig provinciestadje een uurtje rijden ten noorden van New York. Naim is bezig met een feestmaal, zo vaak komt zijn Nederlandse vriend niet langs. "Real American BBQ, het toppunt van integratie", zegt hij spottend. Naim praat snel en lacht veel, maar is ineens heel serieus: "Wanneer hij zich niet zo egocentrisch en impulsief zou gedragen, dan zou Trump een prima president kunnen zijn."

Oude vrienden

Twee oude vrienden die beide een nieuw leven begonnen in de Verenigde Staten: Naim Korca en Eric Manirakiza. Naim (45) was student geneeskunde toen eind jaren 90 in zijn geboorteland Kosovo de burgeroorlog uitbrak, kwam illegaal naar de VS, werkte hard, kreeg papieren en is nu directeur van een aantal GGZ klinieken.

Eric (42) was directeur van een radiostation in Burundi, het door etnisch geweld verscheurde land waar president Nkurunziza minder gecharmeerd is van onafhankelijke journalistiek. Na de zoveelste doodsbedreiging volgde hij in 2014 zijn vrouw en kinderen en vroeg hij politiek asiel aan in de VS. Ik bezoek ze met de vraag hoe ze terugkijken op een jaar Donald Trump.

Dieptepunt Charlottesville

Eric was in Burundi, naast zijn werk voor het onafhankelijke Radio Publique Africaine, al correspondent voor the Voice of America. Na zijn komst naar de VS werkt hij nu bij de centrale redactie van VOA in Washington. Hij heeft net de Franstalige nieuwsuitzending voor Afrika gepresenteerd wanneer we in hartje Washington, via de mall naar de metro lopen. "Weet je nog hoe druk het hier was toen Obama geïnaugureerd werd? Ik heb echt heimwee naar die man", verzucht Eric.

"Het was niet dat ik hem zag als mede-Afrikaan, dat was niet de reden dat ik hem zo bewonderde. Dat hij principieel en heel absoluut voor gelijkheid was, ongeacht ras of afkomt, dat maakt hem voor mij de beste president die dit land ooit gehad heeft." Eric noemt de halfhartige reactie van de huidige president op de incidenten met neonazi’s in Charlottesville het absolute dieptepunt van een jaar Trump. "Een groter contrast met de houding van Obama kun je niet bedenken."

Middenklasse

In Naims werkkamer in het Good Samaritan Hospital in Suffern praten we over Kosovo, de oorlog waar we samen zoveel reportages over hebben gemaakt. "Ik had ook dood kunnen zijn", lacht Naim, "maar het liep gelukkig anders. Je kunt wel zeggen dat ik geslaagd ben." Van illegale bordenwasser op Manhattan, via ambulanceverpleegkundige schopte Naim het tot hoofd van het mental health department van dit ziekenhuis. En een nieuwe baan wacht: hij is gevraagd om leiding te geven aan een koepel van verslavingsklinieken.

"Obama heeft voor mij de verkiezingen verloren omdat de democraten te weinig deden voor mensen zoals ik, de werkende middenklasse." Naim’s verhaal is absoluut niet radicaal of simplistisch rechts. Trump heeft volgens hem mede de verkiezingen gewonnen met zijn belofte op te komen voor die hardwerkende Amerikaan. Een jaar later is hij wel iets cynischer geworden: "Obama en Trump, ze hebben allebei dezelfde vrienden, de grote jongens in het bedrijfsleven."

Vluchten naar Canada

Bij Eric thuis in een voorstad een uurtje rijden van DC praten we ‘s avonds, hoe kan het ook anders, over politiek. De tv staat stil op CNN. Eric is een nieuwsjunk. Hij en zijn vrouw Rosine vertellen over vrienden uit Burundi die ook naar de VS kwamen, in het proces zaten voor een verblijfsvergunning, maar naar Canada vertrokken. "Ze waren bang dat ze hun papieren uiteindelijk niet zouden krijgen, bang omdat deze regering vooral anti-immigrant signalen afgeeft."

Zelf hebben ze nu een green card en hopen ze over vier jaar het felbegeerde staatsburgerschap te krijgen. Toch zijn ook Eric en Rosine voorzichtig: "Deze regering loert op fouten die je maakt, een boete of overtreding en zal die direct tegen je gebruiken wanneer ze daarmee de definitieve toelating tot dit land kunnen blokkeren."

Haat

We lopen door het centrum van Goshen en ik vraag Naim op wie hij gestemd heeft. "Ik heb op geen van beiden gestemd", zegt hij, "tegen Clinton stemmen was geen optie, want mede dankzij de Clintons hebben we nu een onafhankelijk Kosovo." We passeren het standbeeld van een soldaat. "Dit standbeeld is ter nagedachtenis van hen die in de burgeroorlog vochten voor de Union, tegen de slavernij, dus dit standbeeld mag blijven staan."

Ook voor Naim is het geweld in Charlottesville een dieptepunt in 1 jaar Trump. Hij zegt zich vooral zorgen te maken over de toegenomen tweedeling in zijn nieuwe moederland en de felheid waarmee de extreme kanten van het politieke spectrum elkaar bestrijden. "Die haat is gevaarlijk. Ik weet uit eigen ervaring maar al te goed waar dit op uit kan draaien. Dit moet stoppen."

Bekijk hier de reportage van Egbert Hermsen: