Japan herdenkt verwoestende aardbeving: 'Na tien jaar nog zoveel pijn'

"Het woord herdenking suggereert iets uit het verleden, maar voor veel overlevenden is de ramp nog steeds iets van vandaag", zegt NOS-correspondent Kjeld Duits in het NOS Radio 1 Journaal. Nog steeds worden er lichamen gevonden en zijn er 2500 vermiste mensen. "Er is nog altijd zoveel pijn, zoveel verdriet."

Emotioneel nog altijd zwaar

De op de beving volgende tsunami, die op sommige plekken meer dan tien meter hoog was, kostte aan ruim 18.000 mensen het leven. Het rampgebied besloeg een kuststrook van vele honderden kilometers; hele steden en dorpen zijn weggevaagd. Het water kwam zo snel, dat veel mensen niet konden ontsnappen. Duits: "Rijdende auto's werden door de tsunami ingehaald."

Veel mensen hebben het emotioneel nog altijd heel zwaar volgens Duits. "Er is een man in het rampgebied die voor de ramp een familielid had verloren. Hij had het er zo moeilijk mee, dat hij een oude telefooncel in zijn tuin zette, met een niet aangesloten telefoon om met dat familielid te praten. Na de ramp heeft hij zijn tuin in Otsuchu opengezet zodat iedereen die telefoon kan gebruiken."

Eenvoudige herdenking

De nationale herdenking is dit jaar vanwege corona eenvoudig, volgens Duits. Bij de ceremonie in de hoofdstad Tokio vanochtend zaten zo'n 220 mensen in de zaal, een fractie van het aantal mensen dat normaal wordt uitgenodigd.

Naast premier Yoshihide Suga, waren bij de nationale ceremonie ook de Japanse keizer Naruhito en de keizerin aanwezig. De keizer stond in zijn toespraak stil bij de slachtoffers, nabestaanden, maar ook bij de toekomst. Japan heeft volgens hem een lange geschiedenis van rampen en moet leren van de lessen uit het verleden.

Herstel nog lang niet voltooid

De aardbeving had een kracht van 9,1 en was de zwaarste die ooit werd gemeten in Japan. De daaropvolgende tsunami verwoestte meer dan een miljoen gebouwen.

"Dat bouw je in tien jaar niet zo maar op. In twee derde van de getroffen gemeentes is het herstel nog lang niet voltooid", zegt correspondent Duits. "Hele steden en dorpen zijn weggevaagd, een vreselijk trauma voor de inwoners."

Ook nu kunnen meer dan 40.000 Japanners nog niet terug naar huis. De omgeving van de oude fabriek is vanwege de radioactieve straling op veel plekken nog steeds verboden gebied.

Groter dan kernramp alleen

Volgens Duits mag niet worden vergeten dat de ramp, met alle slachtoffers en verwoesting veel groter was dan de kernramp alleen. "Onderzoekers van de Verenigde Naties hebben onder inwoners van Fukushima geen nadelige gezondheidseffecten gevonden, die direct kunnen worden toegeschreven aan de straling", zegt hij.

Duits, die in Japan was tijdens de aardbeving, bezocht kort daarop de getroffen gebieden. "Ik stond bij de receptie van een hal waar honderden stoffelijke overschotten lagen. Daar sprak ik met de mensen die langs al die lichamen liepen, op zoek naar een vermist familielid. Dat staat in mijn geheugen gegrift."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.