De oorlog in Oekraïne in beeld: 'Ik vind dat het nageslacht moet weten wat er zich heeft afgespeeld'

Hij was drie weken lang in de oostelijke stad Charkov. Daar was hij voor de tweede keer sinds het begin van de oorlog. "Ik wilde daar meer tijd hebben. Het is een hele complexe stad, omdat de mensen juist redelijk pro-Russisch zijn", vertelt Van Wessel in het NOS Radio 1 Journaal.

Charkov

“Het ligt op enkele kilometers van de Russische grens af, mensen hebben familie in Rusland. Het had heel veel Russische banden en wordt nu al geen ander door de Russen bestookt. Ik wilde dat vastleggen, ik wilde kijken wat ik daarvan terug vinden. Ze hadden verwacht dat de oorlog de stad niet zou treffen, want ze hadden zo’n goede band met de Russen.”

In beeld

Een van zijn foto’s was gisteren in de Trouw gebruikt. Het is een beeld van een vrouw die bij een open kap staat van een auto. Daar eet ze soep en warmt ze tegelijk babymelk op. “Dat waren mensen van een stadje ten noorden van Charkov, die waren net bevrijd. De Oekraïners hadden daar de Russen teruggedrongen. Mensen hebben daar wekenlang in de kelders geleefd. Een van de familieleden ging elke dag omhoog om voedsel te halen, met gevaar voor eigen leven”, vertelt van Wessel. “Die mensen zijn volledig getraumatiseerd. Ze komen dan die stad uit in enorme colonne van oude auto’s, de ene sleept de andere en er is tekort aan alles. Ze hebben helemaal niets. Dus ze krijgen van het Rode Kruis krijgen ze eten overhandigd en dus ook babyvoeding. Dat flesje wordt onmiddellijk gemaakt en dat flesje, ja ze hebben niets om het op te warmen. Het wordt op de motor, die nog warm is, van de auto gezet om uiteindelijk dat baby’tje te kunnen voeden. Daarna gebeurde dat met de soep.”

Gruwelijkheden

Van Wessel heeft veel verschrikkelijke dingen gezien in Oekraïne. Hoe gruwelijk kunnen de foto’s worden? Laat hij soms foto’s ook niet zien? “Dat is een balans tussen de fotoredactie, de eindredactie en ik”, legt hij uit. “Ik maak in principe alles, ik vind dat het nageslacht moet weten wat er zich heeft afgespeeld. Het is mijn plicht om alles vast te leggen wat daar gebeurt. Ik bepaal niet wat de werkelijkheid van dat moment is. Dat is niet aan mij. Het is in de tijdsgeest van nu, misschien wordt het in de toekomst anders bekeken. Je fotografeert dus alles wat je ziet. Hoe erg het ook is, hoe heftig het is ook is voor je en voor de mensen uiteraard. Uiteindelijk ga je in samenspraak met de krant kijken hoever je kan gaan.”

Oekraïne

“Wat typerend is voor het conflict in Oekraïne, is dat het een wrede oorlog is. Raketten vallen uit de lucht en mensen hebben geen idee dat de dood op hen af komt. Ik vind dat je dat best mag zien”, vertelt van Wessel. “Er stonden mensen voor hun huis, het was een mooie dag. Ik weet nog dat ik achter een ambulance reed. Die stopte ergens, dat was op deze plek en het eerste wat ik me bedacht was: wat een mooie dag. De vogeltjes vloten, de lucht was blauw en het was echt zo’n lentedag. Dan loop je verder en zie je vijftig meter verderop drie lichamen liggen. Precies tussen hen is een granaat ingeslagen. Die heeft hen letterlijk het leven ontnomen in enkele seconden. Dat mag je best laten zien. Het is oorlog en dat kun je niet mooier maken dan het is.”

De fotograaf vindt wel dat de foto’s in de context geplaats moeten worden. “Je moet uiteindelijk een verhaal omheen kunnen vertellen, je moet het wel communiceren. Als je alleen maar dood en geweld laat zien, verlies je wat mij betreft het verhaal.”

Wil je de foto’s van Eddy van Wessel bekijken met het verhaal erbij? Klik dan hier of hier.