'Rusland wilde zélf ooit bij de NAVO'

Hidde Bouwmeester is historicus aan de Universiteit van Amsterdam en is gespecialiseerd in postcommunistisch Rusland. "Het idee was toen: de Koude Oorlog is voorbij en we gaan samenwerken om terrorisme te bestrijden", aldus Bouwmeester.

Volgens de historicus was het doel van de Russische toetreding op dat moment het oprichten van een pan-Europese veiligheidsconstructie. "Ze wilden liberalisme, marktwerking en democratie verspreiden." Toen vanaf 1996 een nieuwe NAVO-uitbreidingsronde kwam met Tsjechië en Polen, is de houding van Rusland weer omgekeerd. "Er kwam veel oppositie vanuit heel Rusland, die waren hier eigenlijk tegen."

Finland

Voor Rusland is het neutrale Finland als zogenaamde bufferzone tussen Rusland en de NAVO heel belangrijk, zegt Bouwmeest. In 1948 sloot Finland een akkoord met Moskou dat de Sovjet-Unie het land nooit binnen zou vallen zolang Helsinki zich afzijdig zou houden van de NAVO of een ander bondgenootschap.

Volgens Oost-Europa- en defensiedeskundige Bob Deen (Instituut Clingendael), is dit verdrag gesloten in "een andere tijd" en is het mogelijke NAVO-lidmaatschap van Finland een reactie op de Russische agressie in Oekraïne. "Finland is dit niet zomaar gaan bedenken. Vóór de oorlog wilde maar een derde van de Finnen bij de NAVO, en nu is het al twee derde."

Rode lijn

Mochten Zweden en Finland toetreden, dan zal Poetin dit volgens Deen als een bedreiging opvatten. "Maar of het een rode lijn is, dat weet ik niet."

Toch zal Poetin wel twee keer nadenken voordat ze Finland binnenvallen, volgens de defensie-deskundige. Het Russische leger leed volgens hem al enorme verliezen in Oekraïne en het Finse leger is moderner en beter getraind. "Ik acht het niet heel waarschijnlijk dat Rusland een tweede landoorlog tegen Finland gaat beginnen."

Europese Unie

Finland is volgens Deen al jaren doordrongen van het feit dat het bij een Russische aanval in eerste instantie zelf moet handelen en het hele defensie-apparaat én de Finse samenleving is hierop ingericht. Toch staat Finland er bij een aanval niet helemaal alleen voor.

"Ook de Europese Unie heeft een artikel (artikel 42, lid 7) met een wederzijdse bijstand-clausule." Dit stelt EU-landen verplicht om een andere lidstaat dat slachtoffer is geworden van gewapende agressie op zijn grondgebied, bij te staan. "Finland heeft ons hier eerder dit jaar ook aan herinnerd", aldus Deen.