Dag van de Overwinning in Rusland: 'Mensen zijn angstig en gespannen'

"Twee weken geleden is het Rode Plein alvast hermetisch afgesloten", vertelt correspondent Iris de Graaf. "Er is extra veel politie en extra scherpschutters op de daken. Parades en vuurwerkshows in de grensregio's bij Oekraïne zijn afgelast en er worden zelfs adelaars ingezet om drones te onderscheppen."

Tegen het Westen

Dinsdag wordt de overwinning op nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog gevierd, legt ze uit. "Dat noemen ze daar de Grote Vaderlandse Oorlog en is de allerbelangrijkste dag in Rusland. Een bijna-heilige dag die staat voor trots, het herdenken van slachtoffers en het feit dat Rusland overwinnaar is." Sinds vorig jaar wordt de dag ook gebruikt om de 'huidige strijd tegen Oekraïne in die retoriek te plaatsen'. "Dat Rusland vecht tegen het Fascisme, tegen de nazi's. De dag wordt gebruikt door Poetin om het volk te verenigen achter de president en tegen het Westen."

Vorig jaar hield 'iedereen zijn adem in' op deze dag. "Mensen zaten met dichtgeknepen billen af te wachten wat Poetin zou gaan zeggen", weet De Graaf nog. "Dat viel uiteindelijk heel erg mee; er waren geen grote aankondigingen op die dag zelf. Dit jaar verwachten we daardoor ook wat minder. Poetin ziet morgen als een dag waarop het over mooie dingen moet gaan, hij wil op zo'n dag niet nadenken over extra beveiliging en drone-aanvallen - ook al speelt dat wel."

Persvrijheid

Afgelopen weekend ging er nog een autobom af bij een Russische schrijver en kort daarvoor was er een drone-aanval op het Kremlin. "Russen zijn dit jaar heel angstig en gespannen. Ze weten niet of ze dit jaar wel naar de parade gaan."

In Moskou gaat die wel door, al is de optocht van het Onsterfelijke Regiment wel geannuleerd. "Dan lopen Russen met portretten van familieleden, die hebben gevochten in de Tweede Wereldoorlog, door de straten. Dat wordt dit jaar niet toegestaan. Dat kan ermee te maken hebben dat de autoriteiten geen massa's mensen bij elkaar willen hebben, maar ook dat ze niet willen dat er portretten van militairen die in Oekraïne vechten omhoog worden gehouden", vertelt Iris de Graaf, vanuit de studio in Hilversum.

Ze zal voorlopig vaker vanuit de studio te horen zijn, want de hoofdredactie van de NOS heeft maandag bekendgemaakt dat ze niet terug zal keren naar Rusland. "We merken dat Iris in Moskou op steeds intimiderender wijze wordt bejegend vanwege haar werk voor de Nederlandse televisie. Iris zal de ontwikkelingen in Rusland voorlopig vanuit Nederland volgen", aldus de hoofdredactie.

"Een superverdrietige dag voor mijzelf, de journalistiek en de persvrijheid", zegt De Graaf. "Je wil daar zijn om het nieuws te verslaan, maar dat ging niet meer. Ik moet nu een manier vinden om hier verslag te doen en de stem van de Russen te blijven laten horen."