Iran roept om wraak voor dood van Hamas-leider Ismail Haniyeh

Haniyeh is sinds 2017 de politieke leider van Hamas, hij wordt gezien als de hoogste leider van de militante beweging. Israël houdt hem verantwoordelijk voor de grote aanval op 7 oktober 2023. De Hamasleider was in Teheran voor de beëdiging van de Iraanse president Masoud Pezeshkian, samen met andere Hamasfunctionarissen.

Gisteren werd ook Hezbollah-commandant Shukr gedood bij een luchtaanval in Beiroet. Zijn dood wordt geclaimd door het Israëlische leger. Wat betekent de dood van deze twee grote militante leiders voor de ontwikkeling van het conflict in het Midden-Oosten?

Provocatie

Volgens Erwin van Veen, conflictonderzoeker bij Instituut Clingendael, zorgen deze gebeurtenissen in ieder geval niet voor de-escalatie van het conflict. Israël ontkent achter de dood van Haniyeh te zitten, maar Van Veen noemt het "evident" dat Israël achter de aanval zit. Ook is het een "dikke vinger" naar Teheran zegt de conflictonderzoeker, het laat zien dat de Iraanse veiligheidsdienst de aanval niet heeft kunnen voorkomen. "Dat zal Teheran tot de nodige retoriek aanzetten, er wordt nu al om bloed geschreeuwd en vergelding beloofd" vult hij aan.

Schaduwoorlog

Israël en Iran zijn aartsvijanden en voeren al jaren een schaduwoorlog. Iran steunt namelijk Hamas en Hezbollah, met de aanval op Haniyeh op Iraans grondgebied wordt Iran betrokken bij het conflict tussen Israël en Hamas.

De aanval op Haniyeh was heel direct, en dat breekt dus met de schaduwoorlog die tot nu toe gevoerd werd. Maar of de soep zo heet gegeten wordt als dat Iran nu roept, dat is nog maar de vraag. "Iran is zelf niet gebaat bij een regionaal conflict met een hoge intensiteit" aldus Erwin van Veen. Maar het is waarschijnlijk dat er wel een wraakactie zal volgen, bijvoorbeeld een actie die zich richt op symbolisch relevante doelen. "Een militaire installatie is dan aannemelijk, die niet al te verwoestend is. Dan hebben ze hun eer gered", geeft Van Veen als voorbeeld.

Genoeg opvolgers

Haniyeh was vooral het gezicht van Hamas op internationaal diplomatiek vlak. Er staan genoeg opvolgers klaar om Haniyeh te vervangen, aldus Erwin van Veen: "Op de korte termijn is het verlies van iemand met een enorme staat van dienst, en dus bijkomstig netwerk en kennis, een flinke klap. Tegelijkertijd is Hamas een goed georganiseerde club met een talenten 'pipeline' en veel interne discipline, zo iemand werkt niet alleen en heeft adviseurs. Dus op termijn zal er iemand anders klaarstaan, ik verwacht niet dat het ze heel veel zal raken." De onderhandelingen tussen Israël en Hamas zullen waarschijnlijk wel even op pauze te komen staan, Haniyeh was daar namelijk bij betrokken.