Hoe effectief zijn de sancties op Rusland? 'Enorme krimp die iedere Rus voelt'

"Er is duidelijk een sanctiepakket voor en na Bucha", vertelt Bosse. "Na het zien van de oorlogsmisdaden daar (het Russische leger wordt beschuldigd van een massaslachting, red.) is de Europese Unie zich vooral gaan richten om Rusland via de energiesector te raken. Dat werd eerst nog meer vermeden, omdat de EU daar ook zelf last van heeft." Het wordt volgend Bosse spannend of er na vandaag nieuwe sancties zullen komen: "Op dit moment wordt er op Europees niveau vergaderd of er ook aan de import van olie kan worden getornd. Daarover hebben een aantal lidstaten, zoals Slowakije en Hongarije, al gezegd dat ze daar niet in willen meegaan. Hongarije is voor 96% afhankelijk van de Russische olie, dus dat is een hele harde klap." Binnen Nederland ziet ze een duidelijke ommekeer: "Waar eerst heel voorzichtig werd gesproken over het matigen van Russische import, is dat nu geen issue meer."

Bosse deed veel onderzoek naar de manier waarop sancties worden opgesteld, met name de sancties tegen de oligarchen. Dat zijn rijke Russen die vaak een aanzienlijk deel van hun geld of bezettingen in Europa hebben ondergebracht. Haar observatie is dat de sancties die de EU nu oplegt, een stuk steviger en beter in elkaar zitten dan vroeger: "De EU heeft in het verleden vaak problemen gehad met de juridische basis van sancties tegen oligarchen. In het verleden zijn oligarchen heel erg vaak via de Europese rechter onder de sancties uitgekomen. Dat zie ik nu niet meer gebeuren. Het zit potdicht."

De Russische economie

Alle vijfduizend sancties die zijn opgelegd aan Rusland hebben als doel het zoveel mogelijk raken van de Russische economie. Of de cijfers die vandaag door de Russische bank naar buiten gaan worden gebracht ook betrouwbaar zijn, is volgens Bosse de vraag: "dit soort cijfers zijn altijd voor een deel propaganda." Toch is er hoe dan ook een groot effect te zien van de oorlog en sancties op de economie: "de roebel lijkt te stabiliseren, maar dat wordt vooral kunstmatig gedaan. Er is 17% inflatie. Er moeten heel veel bedrijven sluiten omdat er een tekort is op onderdelen, die mogen niet meer worden geïmporteerd. Dit zorgt in Moskou alleen al voor het verdwijnen van tweehonderdduizend banen. Op de lange termijn verwachten we een krimp van 15% als gevolg van de oorlog. Door alle sancties kan dat nog eens oplopen tot 20%. Een pak suiker is bijna twee keer zo duur geworden, dus iedere Rus voelt dit."

Giselle Bosse - zelf in Duitsland geboren - ziet vooral in Duitsland een grote ommekeer in de manier van denken richting Rusland. "Lang goldt in Duitsland de 'Ostpolitik'. Lang ging men er vanuit dat door de dialoog aan te gaan er een democratischer Rusland zou kunnen ontstaan. Als land in gesprek blijven met elkaar was daar erg belangrijk. Na deze oorlog is er een duidelijke grens overgegaan. Die politiek komt echt niet meer terug." Jarenlang was het Europese beleid ook de focus van het onderzoek van Bosse. "De Europese Unie heeft jarenlang een beleid gevoerd waarbij veel werd samengewerkt met Oost-Europese landen, zonder hen een lidmaatschap voor te houden. Tegelijkertijd was de samenwerking met deze landen wel heel erg ambitieus. Rusland voelde zich hierdoor bedreigd. Zo werd een beleid dat niet geopolitiek bedoeld was, juist wél geopolitiek." De sancties zullen voorlopig nog wel blijven bestaan, schat Bosse in. "Poetin plant een lange oorlog. Dan zullen de sancties ook blijven bestaan. Het ziet er niet goed uit voor de Russische economie."

Het gesprek tussen sanctiecoördinator Blok en de Tweede Kamer staat gepland voor 11 mei tussen 11:00 en 12:30.