De oppositie in Rusland: 'Soms ben ik bang, maar ik vecht door'

In deel twee van de reportage van Roy Heerkens en Peter d’Hamecourt, onderzoeken de verslaggevers de huidige staat van de oppositie: kunnen ze voet aan de grond krijgen en kunnen ze op een landelijk niveau wel een dreiging vormen voor Poetin?

Volgens mensenrechtenactiviste Polina is het op de eerste plaats van belang dat de oppositie zich verenigt: “Er is nog te veel onderlinge strijd. Verschillende mensen hebben eigen ambities en visies op hoe het land zich moet ontwikkelen. Maar dat hoort pas besproken te worden als het regime is veranderd.”

Demonstranten in Moskou, afgelopen zaterdag.

Vermoord bij het Kremlin

Volgens oud-premier Mikhail Kasyanov duurt het nog wel even voordat dat regime is veranderd: “We hebben geen eerlijke verkiezingen. Er is geen scheiding van machten. We hebben geen vrije media en er is geen onafhankelijke rechterlijke macht.”

De oprichter van de Amerikaanse universiteit in Moskou heeft ook weinig vertrouwen in de de oppositie. “Er zijn geen idealen die de Russische mensen aanspreken en er is geen charismatische leider”, vindt hij.

Een charismatische leider, die is er wel geweest. In 2015 werd Boris Nemtsov, een van de kopstukken van de liberale oppositiepartij Unie van Rechtse Krachten, in Moskou op de Bolsjoj Moskvoretski-brug vlakbij het Kremlin doodgeschoten. Een aantal uur voor zijn dood had hij Poetin in een interview een pathologische leugenaar genoemd.

Twee vrouwen waken over de plek waar Boris Nemtsov in 2015 is vermoord.

'Ik vecht door'

Aleksej Navalny belandde na snelrecht in de gevangenis en Nemtsov werd op straat vermoord. Wie durft er dan nog? Jelena Roesakova bijvoorbeeld. Roesakova is een politicus die onlangs bij lokale verkiezingen in Moskou de kandidaten van de zittende macht heeft verslagen. Ze won nota bene in het kiesdistrict waar Poetin altijd zijn stem uitbrengt.

“Ondanks Poetins aanwezigheid is zijn partij totaal weggevaagd, en is de buurt nu echt in de handen van de oppositie”, zegt verslaggever d’Hamecourt. Roesakova heeft dus op lokaal niveau succes geboekt. “Soms ben ik bang”, zegt ze in de reportage. “Maar ik ga door. Ik vecht door.”

Maar hoe trek je die winst naar een landelijk niveau? Vooral als een groot deel van de bevolking de huidige stand van zaken, inclusief de corruptie, eigenlijk prima vindt. “Ze willen misschien niet eens van de corruptie af”, zegt d’Hamecourt. “Het is zó in hun leven verweven. Ze zijn inmiddels wel gewend om hier en daar wat te betalen zodat de bureaucratische koers wat sneller gaat”.

Chaos in het Westen

Bovendien is een democratie ook lang niet voor alle Russen aantrekkelijk. d’Hamecourt: “Probeer Russen maar eens uit te leggen dat ze van Rusland een Europese democratie moeten maken. Wat ze elke dag op televisie te horen krijgen is dat het een chaos is met de democratie in het Westen. Nee, één partij die het voor het zeggen heeft is een stuk rustiger.”

De oppositie strijdt dus tegen de overheid, tegen de status quo, en ook nog onderling. Het is niet makkelijk om in Rusland oppositie te voeren. Daarom was het succes van Roesakova belangrijk: het blijkt in ieder geval wel mogelijk om op lokaal niveau verschil te maken. Dat geeft hoop.

'Vrijheid heeft een zware prijs'

Die hoop hebben ook twee vrouwen die dagelijks op het stenen brug zitten waar Boris Nemtsov is vermoord. Ze houden zijn herinneringen levend. Er liggen bloemen, foto’s en borden met teksten als: ‘vrijheid heeft een zware prijs’. Met plakband wordt bijgehouden hoeveel dagen er sinds de moord zijn verstreken.

De twee vrouwen werken in ploegendiensten om de bloemen te bewaken. Het liefst hebben ze een permanente herdenkingsplaquette, maar ze zijn niet naïef. “Die gaat er met Poetin niet komen”, zegt een van de vrouwen. “Dat weten wij ook wel. Dus we zitten hier nog wel even.”

Lees ook: De jongere generatie wil van Poetin af: 'Ik houd niet van Rusland'

Beluister de reportages van Roy Heerkens en Peter d’Hamecourt hier terug: