Lithiumwinning is kans voor Servië om nauwe banden met EU te creëren

Twee jaar geleden zorgden de protesten ervoor dat de opening van de mijn niet doorging. Demonstranten blokkeerden toen bijvoorbeeld snelwegen en de protesten hielden langdurig aan. Maar het Constitutionele Hof heeft geoordeeld dat de opschorting niet legaal was en dat opent juridisch de weg om de exploitatie weer op te starten. De mijn zou volgens de Servische president Aleksandar Vučić over twee jaar al gebruikt kunnen worden.

Accu's

Balkan-correspondent Thijs Kettenis legt uit waarom de Servische regering zo graag lithium wil winnen: "Er is simpelweg heel veel geld mee te verdienen. Het wordt het witte goud genoemd tegenwoordig." Lithium is een mineraal en wordt onder andere gebruikt in accu's voor auto's. De auto-industrie zit in een overgang van fossiele brandstoffen naar elektrische brandstoffen, daarom is er grote vraag naar lithium. In Servië valt veel van deze stof te winnen, de Servische president beweert dat er genoeg lithium is voor maar liefst 1 miljoen accu's voor elektronische auto's per jaar. Duitsland is geïnteresseerd in de lithiumwinning en automerk Mercedes heeft aangegeven te willen investeren. Het bedrijf wil zelfs een fabriek neerzetten in Servië.

Onafhankelijkheid van China

De Europese Unie speelt ook een grote rol vertelt Thijs Kettenis: "Europese autofabrikanten zijn nu nog aangewezen op China voor lithium. Dat is een land waarvan de EU zegt liever niet afhankelijk te willen zijn, en dan is Servië toch een stuk dichter bij huis." Wat ook meespeelt is dat Servië een van de potentiële kandidaten voor het EU-lidmaatschap is. Het is een goede gelegenheid om te laten zien dat Servië nauwe banden wil met de Europese Unie, daarover bestaan de nodige twijfels aldus Balkan-correspondent Kettenis. "Servië onderhoudt ook goede banden met China en Rusland, ze weigerden bijvoorbeeld mee te doen aan de Westerse sancties tegen Moskou na de inval in Oekraïne." In Brussel heersen nog twijfels over de bestuursstijl van Vučić, die is als 'autocratisch' te omschrijven: "Hij perkt steeds meer vrijheden in en heeft bijvoorbeeld de media en het ambtenarenapparaat volledig in zijn zak."

Tegenstanders

Net als twee jaar geleden, laaien er wederom protesten op rondom de lithiumwinning. Ongeveer de helft van alle Serviërs is tegen de exploitatie volgens enquêtes. Reden daarvoor is bijvoorbeeld de angst voor verwoesting van het landschap, milieuorganisaties spreken over de vervuiling die het met zich meebrengt om de elektrische auto's te produceren. Omwonenden zijn vooral bang voor gezondheidsschade. Het bedrijf dat het witte goud gaat winnen, Rio Tinto, is erom berucht dat zij het niet zo nauw nemen met de milieuregels. Of de mijn uiteindelijk zal worden geopend, moet nog blijken zegt Balkan-correspondent Thijs Kettenis.