Poolse bijl aan de wortels van EU wordt hét hoofdpijndossier van Brussel

Saskia Dekkers was te gast in de speciale uitzending van Europa Draait Door op het NPO Podcastevent in TivoliVredenburg.

De regering, geleid door de conservatieve partij PiS, is al een tijdje bezig met het ondermijnen van de onafhankelijke rechtstaat, zegt Dekkers. "Je hebt een tuchtkamer die rechters berispt als ze kritiek hebben op de regering, met hele ernstige gevolgen voor die rechters. Dit kunnen ze niet zomaar loslaten, want het is de basis van hun hele regering."

Bom

Ook vanuit het Europarlement klinken zorgen. GroenLinks-Europarlementariër Tineke Strik vindt dat Polen een "bom legt onder de naleving van het Europees recht", zo zegt ze in het programma Dit is de Dag. Ze benadrukt dat bij toetreding alle landen hebben afgesproken dat het Europees hof het laatste woord hebben, om interpretatieverschillen tussen landen te ondervangen.

Collega-Europarlementariër Dorien Rookmaker, eerder op de lijst voor Forum voor Democratie en inmiddels onafhankelijk, snapt het Poolse sentiment wel een beetje, vertelt ze in Dit is de Dag: "We wisten dat, toen Polen lid werd, dat er nog een lange weg te gaan was om tot een democratisch rechtsstelsel te komen. We moeten niet vergeten dat ze een lange geschiedenis hebben van onderdrukking." Ze vindt dat de EU niet voor een ramkoers moet kiezen maar Polen de tijd moet geven.

Financiële sancties

Saskia Dekkers denkt dat de Europese Unie Polen in het gareel kan houden met financiële sancties. Polen is volgens haar behoorlijk afhankelijk van de miljarden aan coronasteun die het land hoopt te ontvangen uit Brussel: "Je moet niet onderschatten hoeveel geld dit is. Van het reddingsfonds zouden ze 36 miljard krijgen, dat is 10 procent van de Poolse begroting en dat geld is op papier al uitgegeven".

Dit kan echter ook onbedoelde negatieve gevolgen hebben, zegt Rookmaker, die onlangs Hongarije bezocht, een ander land dat in de clinch ligt met Brussel. "Ik sprak daar met de lokale directeur van Amnesty International. Zij zijn er niet voor dat de Europese Unie dat geld niet overmaakt. Je creëert meer aanhang voor de regering en je raakt er de mensen mee die je niet wilt raken", zegt ze.

Polexit

Mocht het conflict aanhouden, zou een Polexit een gevolg kunnen zijn. De bevolking lijkt hier echter in meerderheid niet voor. "70 á 80 procent van de Polen zijn voor lidmaatschap van de Europese Unie", zegt historicus Arend Jan Boekestijn in Europa Draait Door. Dit was al afgelopen zondagavond te zien, toen er grote pro-EU-demonstraties waren. "Aan de andere kant: Brexit is ook gebeurd...", aldus Boekestijn.