Wit-Russische activist Vitali Sjisjov dood gevonden in park in Kiev

Zijn lichaam werd niet ver van zijn huis opgehangen gevonden in een park in Kiev. Volgens de politie waren zijn telefoon en andere persoonlijke bezittingen verdwenen. Over de toedracht is nog niets bekend, de Oekraïense politie is een onderzoek begonnen. Alle scenario’s liggen open, ook dat er mogelijk sprake is van een moord die op zelfmoord moet lijken.

Doordat er geen enkele aanwijzing was dat Sjisjov suïcidaal zou zijn, wordt er sterk rekening gehouden met moord. Dat past ook bij een tactiek die het Wit-Russische regime vaker lijkt te gebruiken. “Het Wit-Russische regime is sinds de verkiezingen van afgelopen jaar veel repressiever geworden”, zegt journalist en Wit-Ruslandkenner Franka Hummels in Nieuws en Co. “Maar daar voor kwamen activisten ook al onder heel verdachte omstandigheden om het leven.”

Wit-Russen in het buitenland
Volgens Hummels is het niet ondenkbaar dat de moord is opgezet door het Wit-Russische regime. Daarmee wordt een heel duidelijk signaal afgegeven aan Wit-Russen in het buitenland, zegt ze. “Het maakt niet uit waar je woont, Wit-Russische burgers horen bij de Wit-Russische staat en het regime zal alles doen om ze in het gareel te houden. Dus: houd je mond.”

Activist Ilja Sjtsjerbitski woont al achttien jaar in Nederland en komt oorspronkelijk uit Wit-Rusland. Hij spreekt zich ook uit tegen het regime van president Aleksandr Loekasjenko en voelt zich niet meer veilig. “De Nederlandse regering kan mijn veiligheid niet garanderen”, zegt hij. Ondanks alles blijft hij zich uitspreken. “Ik wil mijn stem laten horen voor alle mensen die zijn vermoord of wiens leven is verpest door Loekasjenko. We gaan door tot hij weg is.”

Oppositie
Ook oppositieleider Svetlana Tichanovskaja heeft gereageerd op de dood van Sjisjov. Op sociale media schrijft ze dat ze kapot is van de dood van Sjisjov. Het is volgens haar het bewijs dat gevluchte Wit-Russen ook in het buitenland niet veilig zijn. Haar gedachten zijn bij zijn familie en ze bedankt de Oekraïense regering dat er een onderzoek wordt ingesteld. Zelf verblijft Tichanovskaja sinds de verkiezingen van vorig jaar in Litouwen.

De afgelopen weken is de druk op non-gouvernementele organisaties en onafhankelijke media in Wit-Rusland flink opgevoerd. Er zijn meer dan 200 invallen gedaan in kantoren en huizen van activisten en journalisten. Tientallen mensen zijn opgepakt. Volgens president Loekasjenko hoort dit bij zijn belofte om het land te verlossen onruststokers en buitenlandse krachten.

Vorig jaar won Loekasjenko voor de zesde keer de verkiezingen. Volgens de oppositie en westerse regeringen was er sprake van grootschalige fraude. In navolging daarvan waren er maanden van grootschalige demonstraties die vaak hard werden neergeslagen. Meer dan 35.000 mensen zouden zijn gearresteerd of ontvoerd door Wit-Russische veiligheidsdiensten.