Waarom België kinderen van IS-strijders wél terughaalt uit conflictgebied

Eind vorig jaar besloot een rechtbank in Brussel dat de Belgische staat zes kinderen van IS-strijders uit een Koerdisch vluchtelingenkamp moet terughalen. In Nederland is er nog niet zo'n vonnis geweest, maar Kinderombudsvrouw Magrite Kalverboer heeft er wel herhaaldelijk voor gepleit. Zij wilde dat dit nog voor het einde van de winter zou gebeuren. "De omstandigheden in de kampen zullen verder verslechteren en de spanningen in het gebied zullen alleen maar oplopen", schreef Kalverboer na het Belgische vonnis.

België telt nu zo'n 21 kinderen die zijn teruggekeerd uit conflictgebied. Vaak verbleven ze met hun moeder in Turkije. "In de toekomst zal het vooral over Belgische kinderen in Syrië gaan en dat ligt ingewikkelder. Zo is het niet duidelijk met welke partij je daar moet en wil onderhandelen", zegt van Renterghem.

Moeders en kinderen gescheiden

Er zijn naar schatting zeker 145 Nederlandse minderjarigen in het strijdgebied in Syrië en Irak, en nog eens 30 in de regio, buiten het strijdgebied. Ook de Belgische veiligheidsdiensten hebben een schatting gemaakt. Zij denken dat er nog zo'n 160 Belgische kinderen vastzitten in conflictgebied.

Van de rechter in Brussel mag de Belgische staat IS-kinderen niet scheiden van hun moeders, maar daar is tot nu toe geen gehoor aan gegeven. "Die moeders zijn bij bestek veroordeelt en zouden dus bij terugkeer in België in de gevangenis terechtkomen. Volgens de Belgische staat is het daarom niet nodig om de moeders uit IS-gebied terug te halen. In beide gevallen worden de kinderen alsnog van hun moeder gescheiden." Dat is makkelijker gezegd dan gedaan. "De Koerden willen kinderen niet afgeven zonder hun moeder dus daar probeert de regering nu een uitweg in te vinden."

'Geen zorgplicht'

Minister Grapperhaus van Justitie wil Nederlandse kinderen niet ophalen omdat ze verblijven in een gebied waar Nederland geen gezag heeft, schreef hij in juni in een Kamerbrief. Hij wijst van de hand dat Nederland een zorgplicht voor deze kinderen heeft. Hij schreef verder dat bij het naar Nederland halen ook de veiligheid in het geding is en hij noemde het scheiden van ouders en kinderen juridisch complex. De minister praat wel met onder meer het Rode Kruis over de situatie. Hij pleitte voor een "internationale benadering".

Van Renterghem: "België had in eerste instantie een zelfde soort houding, maar heeft recent een ommezwaai gemaakt. Wel praat de regering nu ook met het Rode Kruis om te kijken of zij een terugweg kunnen creëren voor de kinderen."

Ook voor de periode na hun terugkeer heeft de Belgische regering een plan. "Er is een soort draaiboek waarin staat hoe de kinderen moeten worden opgevangen dus ze worden niet aan hun lot overgelaten. Ook worden de kinderen in de gaten gehouden om te voorkomen dat ze ongemerkt radicaliseren."