Zo herken jij vogels in de tuin!

Vogelwerkgroep Het Gooi en omstreken geeft al 50 jaar vogelcursussen voor zowel beginners als gevorderden. Zeker weten ze het niet maar ze denken dat ze de enige vogelwerkgroep in Nederland zijn die zo lang en zo aaneengesloten al cursussen geven. Ieder jaar wordt er een voor- en najaarscursus gegeven, die inmiddels door meer dan 2.000 mensen is gevolgd.

Wil jij weten met welk gezang jij wakker wordt? Of welke vogels je ziet fladderen? Deze vogels kan je misschien wel horen en zien in jouw tuin:

1. Merel

De merel herkent iedereen wel in de tuin. Het is de mooiste zanger van alle vogels in Nederland. Veel mensen worden gelukkig van de merelzang en associëren het geluid met het begin van de lente. De merel is een strofe-zanger want elk strofe die de vogel zingt is totaal anders dan de vorige. Deze korte strofes worden telkens afgewisseld met steeds een korte pauze. De merel zingt zijn lied in een rustig tempo. Hoe dat klinkt hoor je hier.

2. Boomklever

De boomklever heeft korte poten, met relatief lange tenen. De boomklever heeft een rechte snavel vergeleken met de kromme omlaag gebogen snavel van de boomkruiper. Waar de boomkruiper alleen omhoog kruipt langs de boomstam, kan de boomklever omhoog en omlaag. Maar hoe onderscheid je hun zang?

• Herhalingen van één luid element
• Strofes van één tot vier seconden die worden herhaald
• Kan ineens overschakelen op een heel ander strofetype

3. Koolmees

De koolmees heeft een gele onderzijde met een zwarte middenstreep. Zijn kop is glanzend blauwzwart met een witte wang. De zwarte middenstreep op de buik is bij de mannetjes breder dan bij de vrouwtjes. Soms wordt de koolmees wel eens verward met een pimpelmees, maar de fervente vogelaar weet natuurlijk beter.

De koolmees heeft feitelijk maar twee noten op zijn zang, waarmee hij echter héél veel verschillende liedjes weet te componeren. Die bestaan uit twee of drie tonen. Het meest herkenbaar is het tweetonige fietspompje. Tie-du tie-du tie du … tie tie du, tie tie du, tie tie du … tudie tudie tudie … Het gaat maar door. En die variatie hoor je niet alleen tussen verschillende koolmezen, één koolmees schakelt ook moeiteloos over van het ene op het andere riedeltje.

Er wordt wel gezegd dat een koolmees met gemak vijftig verschillende liedjes kan produceren. Eerst zingt hij op één plek een strofe, daarna vliegt hij naar een andere plek om er een ander liedje te zingen. Er bestaat een theorie dat de koolmees dit doet om concurrerende mannetjes de indruk te geven dat het territorium al dicht bevolkt is. Ze raken geïntimideerd en verlaten het gebied. En hoe dat nou precies klinkt? Dat kan je hier hier horen.

4. Zanglijster

De zanglijster is familie van de merel (beide zijn lijsters). Maar het liedje van de zanglijster klinkt een stuk meer opgewonden dan de zachtaardige merelzang. "Een patser" noemt geluidenjager Henk Meeuwsen hem. Net als de merel is de zanglijster een strofenzanger. Het belangrijkste kenmerk is de herhaling. Strofes van twee of drie lettergrepen worden twee tot vier keer herhaald.

Ronde de vorige eeuwwisseling bedacht Jac. P. Thijsse al een makkelijk ezelsbruggetje voor de zang van de zanglijster: hij roept al z’n kinderen binnen: Pietje, Pietje, Pietje, ... Frederik, Frederik, Frederik... De zang-kenmerken zijn dus:

• Opgewonden
• Felle klanken
• Herhalingen van twee of drie lettergrepen
• Steeds een nieuw motiefje
• Begin van seizoen: korte pauzes tussen strofes
• Later steeds langere pauzes

Nog meer zangvogels herkennen? Dat kan hier. En als je al een echte vogelzang-kenner bent, dan kan je hier eens testen hoe goed je bent.

Vroege Vogels: iedere zondagochtend van 07.00 tot 10.00 uur.

Vroege Vogels is hét programma over natuur en milieu. Op zondagochtend te beluisteren op NPO Radio 1 en vrijdagavond te zien op NPO 2. Like Vroege Vogels op Facebook of volg het programma op Twitter of Instagram.