Amnesty: 'Demonstratierecht in Nederland staat onder druk'

Amnesty constateert dat burgemeesters demonstraties vooral zien als een risico voor de openbare orde, niet als de uitoefening van een mensenrecht. De organisatie stelt daartegenover dat de meeste demonstraties zonder problemen verlopen. Daarom zou de overheid meer vertrouwen moeten hebben in een goed verloop.

Lawaaiprotest geen ordeverstoring

De vrees voor verstoring van de openbare orde leidt ertoe dat de organisatoren van demonstraties te maken krijgen met voorschriften en regels vooraf, of het protest mag helemaal niet doorgaan. Het argument van ordeverstoring wordt te makkelijk gebruikt, schrijft Amnesty, "een protestmars met veel lawaai is al een verstoring van de openbare orde".

Zo verbood de gemeente Haarlem begin dit jaar een demonstratieve mars door de stad van de organisatie Woonoproer. Er werd gevreesd voor ongeregeldheden. De demonstranten wilden vanaf het beginpunt, in een park, door de binnenstad lopen. Dat laatste mocht niet, aldus Amnesty, op grond van een "vage" vrees voor ongeregeldheden.

Pas als de nationale of openbare veiligheid wordt bedreigd, of de gezondheid of de vrijheden van anderen in het geding zijn, is het gerechtvaardigd het demonstratierecht in te perken, staat in het rapport Demonstratierecht onder druk.

Niet onbeperkt

Het demonstratierecht is niet onbeperkt, wordt in het rapport erkend. Als een actie verder gaat dan het uiten van een mening, dan is dat mogelijk in strijd met het demonstratierecht. Als voorbeeld worden demonstranten bij abortusklinieken genoemd. Als zij vrouwen fysiek proberen tegen te houden bij een kliniek, dan kan er worden ingegrepen.

Ook de boerenprotestacties, eerder dit jaar, worden onder de loep genomen. Daarbij werd in een aantal gevallen afval op de snelweg gedumpt. Dat is in principe toelaatbaar als onderdeel van een blokkadeactie. Maar als er blokkades worden opgeworpen op een weg die nog open is voor autoverkeer, dan is dat in strijd met het demonstratierecht.

De mensenrechtenorganisatie pleit voor een verandering van de Wet openbare manifestaties waarin het recht op demonstratie is geregeld. Een aantal beperkende maatregelen moet daaruit worden geschrapt.