Winnaar Zilveren Camera fotografeert demente Alda 'zonder meekijkers'

De fotograaf werkte twee jaar in stilte aan zijn reportage over Alda die al tien jaar kampt met dementie. Hij heeft lang getwijfeld of hij de foto's wel moest insturen, omdat de serie nog niet klaar is. "Niemand kende de beelden en dan huppakee dit bereiken, dat vind ik natuurlijk heel fijn."

Alda wordt thuis in het Limburgse Margraten verzorgd door haar man Kim die ondersteuning krijgt van de thuiszorg. Kim wil koste wat het kost voorkomen dat zijn vrouw in "zo'n instituut" belandt. Liefde, emotie, aftakeling; alles zit in de indrukwekkende zwartwit-foto's van Keulen. De jury noemde het dan ook "een bijzonder en intieme serie".

Keulen leerde het stel zo'n twee jaar geleden kennen via zijn vrouw die veel te maken heeft met dementerende ouderen. Sinds die tijd bezoekt hij Kim en Alda twee tot drie keer per maand. "Ik kan daar gewoon binnenwandelen, ik kan mijn ding doen. We hebben de afspraak dat ik doe wat goed is."

De fotograaf koos er bewust voor een zorginstelling buiten beschouwing te laten, vertelt hij in NOS Met het Oog op Morgen. Hij wilde niet geconfronteerd worden met regels en meekijkers. Keulen wil op zijn manier laten zien wat er daadwerkelijk aan de hand is. "Concreet gezegd: een foto met een natte broek omdat Alda geplast heeft zal het door een persvoorlichter niet halen. "Bij ons gebeurt dat niet", wordt dan gezegd."

Keulen zat er bovenop; een meter, soms twee. Niemand keek mee over zijn schouder, er waren geen beperkingen. "Ik zeg niet dat mijn reportage representatief is, maar ik vond wel dat de manier waarop dementie in z'n algemeenheid wordt afgebeeld een tegengeluid kon gebruiken."

In de afgelopen jaren maakte de fotograaf veel intieme momenten mee. Eentje springt eruit, zegt hij. "Ik was er een keer tamelijk vroeg; acht uur, half negen 's ochtends. De thuiszorg komt meestal rond half negen, maar die had autopech. Alda lag nog in bed toen ik kwam, Kim was elders. Ik liep naar haar toe, ze herkende me. Ik ging op de rand van haar bed zitten, we kletsten wat. Ik klets veel, ik ben vaak niet eens aan het fotograferen."

Keulen pakte toch intuïtief zijn camera en fotografeerde Alda in bed. "Ik heb toen twaalf foto's gemaakt vanaf min of meer hetzelfde standpunt. Daarin zaten alle expressies van de mens die je maar kunt voorstellen: van intense vreugde tot schreeuwend verdriet. Alle stadia, ook berusting, acceptatie, twijfel. De intieme vreugde van een baby bij wijze van spreken tot bijna dood zijn. Alle gradaties zaten erin."

Toch heeft die kwetsbaarheid ook een keerzijde, zegt Keulen. "Als je de Zilveren Camera wint gebeurt er meer dan dat je foto's in de boeken komen. Ik heb het twee jaar stilgehouden en dat betekende dat ik het onder controle had. Dat heb ik nu niet meer."

Keulen probeert er alles aan te doen om de beelden te beschermen, al is dat lastig. "Ik ga wel toezien op zo goed mogelijke publicatie. Maar ik moet wel een stukje uit handen geven, daarmee ook die kwetsbaarheid."

De bedoeling is om Alda tot het allerlaatste moment te volgen, al weet Keulen nog niet precies in welke vorm. "Qua fotografie heb ik niet zo heel veel meer te doen. Dat wil zeggen: het speelt zich allemaal in een vrij kleine ruimte af. Ik ben inmiddels van fotograaf meer een koffiedrinker geworden."