Waarom een ei: waar blijft de levendbarende vogel?

Afgelopen zondag zat op deze stoel mijn gewaardeerde collega Jean-Pierre Geelen, die in lyrische bewoordingen zijn vertedering weergaf over de geboorte van twee kiwi’s ergens in Nieuw-Zeeland. Hij stelde daarbij de aloude kip-ei vraag, toegepast op die vreemde vogels: wat was er eerder, de kiwi of het ei?

Het is een onzinnige vraag, die je behalve over de kip en de kiwi ook kunt stellen over de koolmees, de kaketoe, de kramsvogel, de kraai en alle andere tienduizend vogelsoorten wier naam niet met een 'k' begint. Ieder ei komt uit een kip voort en elke kip uit een ei; en zo kun je terugtellend in het diepe duister van de tijd verdwijnen om uiteindelijk ergens uit te komen bij de eerste eencellige die noch kip noch ei was. Laat staan een kiwi.

Ei is een intrigerend ding

Maar dat ei is wel een intrigerend ding. Alleen al om je in gedachten voor te stellen hoe in het vogellijf een ei wordt gevormd, altijd in de juiste vorm gegoten, altijd van de juiste kleurtjes of spikkeltjes voorzien en van een harde kalken verpakking waarbij vergeleken de oranje plastic eieren van een bekend Duits chocolademark niet meer zijn dan een volslagen mislukte imitatie van het ideaal. Probeer zelf maar eens een ei te maken. Vogels kunnen dat.

Maar toch zitten er nadelen aan. Eieren zijn lekker, niet alleen zachtgekookt op zondagochtend terwijl u naar dit programma luistert, nee, ook kraaien, eksters, hermelijnen, vossen, Vlaamse gaaien en slangen zijn dol op een eitje. Het gevolg is dat dikwijls meer dan de helft van alle gelegde eitjes wordt gepredeerd zoals dat zo mooi heet. Oftewel opgevreten. Van alle merellegsels wordt het merendeel opgegeten door roofdieren, van alle eieren van onze gekoesterde weidevogels verdwijnt het overgrote deel dat niet al eerder door de maaimachine is verhakseld in de maag van kraai of bunzing. Het leggen van eieren is een zeer inefficiënte manier om je voort te planten.

Levendbarende dieren

Het is dus niet verwonderlijk dat de evolutie ervoor heeft gezorgd dat veel dieren levendbarend zijn. Bijna alle zoogdieren zijn levendbarend, op het vogelbekdier en de mierenegel na. Er zijn levendbarende hagedissen. Er zijn levendbarende vissen, denk maar aan de bekende guppy's die hun jonkies zomaar in het aquariumwater uitpoepen. Er zijn ook levendbarende haaien. Zelfs die uitgestorven zeereptielen zoals ichthyosaurussen en plesiosaurussen en de monsterlijke mosasaurus waren levendbarend. Zeepaardjes zijn levendbarend. Er zijn zelfs levendbarende kikkers. Bij schildpadden lukte het de evolutie niet, maar die kunnen met dat harde harnas bezwaarlijk zwanger worden en moeten dus nog altijd eieren leggen op warme zandstranden waar allerlei roofdieren en toeristen het voortplantingssucces aardig omlaag halen.

De evolutie zorgde ervoor dat overal in de stamboom van de gewervelde dieren de eitjes veilig werden binnengehouden. Alleen bij de vogels is dat nooit gelukt, en daar snap ik dus niets van. Waarom zijn er wel levendbarende kikkers, haaien, guppen, zeepaardjes, hagedissen, muizen en mensen, maar geen levendbarende kippen, kiwi's, kraaien, kaketoes, koolmeesjes, kramsvogels of een van de tienduizend andere vogels wier naam niet met een 'k' begint? Dat is toch een enorme verspilling van tijd, energie, moeite en kostbare eiwitten?

Levendbarende vogel

De vraag moet dus niet luiden of de kip er eerder was dan het ei of omgekeerd, maar waarom die stomme kippen (kiwi’s, enzovoort) nog altijd eieren leggen. Waar blijft de levendbarende vogel? Een mooie vraag om straks bij de kerststal met een blik op het pasgeboren kerstkindje, hét symbool van levendbarendheid, eens grondig te overdenken.

Fijne zondag.