Waar zijn die doorrekeningen eigenlijk goed voor? 'Stok om mee te slaan'

Door het laten doorrekenen van hun verkiezingsprogramma’s door het Centraal Plan Bureau (CPB) en het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) zorgen de partijen ervoor dat de programma’s met elkaar kunnen worden vergeleken. Welke partij gaat flink investeren in onderwijs, wat voor effect hebben de plannen op de financiën van de overheid en wie haalt straks de klimaatdoelen. Het CPB is er voor de harde economische cijfers, het PBL kijkt vooral naar hoe de programma’s het milieu en klimaat beïnvloeden.

Dat vergelijken komt vooral van pas op het moment dat partijen straks aan de formatietafel zitten. Dohmen: "Je kan de programma’s naast elkaar leggen, je ziet de staartjes." Je kan dus ook concluderen dat er iemand niet bij je past. Stel dat de ene partij een enorm bedrag wil toekennen aan iets wat jij niet van belang acht, dan kunnen gesprekken met die partij overbodig worden.

Politieke daad

Niet iedere partij laat zijn programma doorrekenen. Zo laten FVD en PVV hun programma überhaupt niet doorrekenen. De VVD kiest er dit jaar voor om hun programma niet te laten doorrekenen door het PBL. Dat kan volgens Dohmen tegenwoordig als een politieke daad worden gezien. "Wanneer je je programma niet laat doorberekenen, manoeuvreer je jezelf naar de rand. Dat is een signaal voor de partijen die het wel hebben laten doorrekenen dat ze je minder serieus hoeven te nemen."

Voor de campagne maakt het volgens Roderik van Grieken, directeur van het Nederlands Debat Instituut, weinig uit. "Voor de partijen is het fijn, omdat de cijfers dan niet ter discussie staan omdat ze door hetzelfde bureau zijn doorberekend. Maar voor de kiezer is het niet heel erg boeiend. Die gaat dit niet allemaal volgen."

'Doordrukken'

Communicatiestrateeg Mark Thiessen, in het verleden actief voor de VVD, betwijfelt dat. De cijfers kunnen ook fungeren als een stok om mee te slaan. "Natuurlijk lezen de kiezers dit niet, maar de gevolgen van zo’n doorrekening sijpelen wel door." Als het programma van de VVD zorgt voor de meeste werkgelegenheid, dan kunnen zij de komende drie weken zichzelf neerzetten als banenkampioen, zonder erop aangevallen te worden.

Omgekeerd geldt hetzelfde. Dat de VVD hun plannen niet hebben door laten rekenen door het PBL, kan tegen ze gebruikt worden. "Ieder debat zal dit worden aangehaald door andere partijen. En daar gaan ze dan op doordrukken."

Blijf op de hoogte van de verkiezingen

Bij NPO Radio 1 volg je alles rondom de Tweede Kamerverkiezingen. De belangrijkste verhalen en het laatste verkiezingsnieuws lees je hier. (Tip: met de NPO Radio 1-app ben je nóg sneller op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.)