AI in de rechtszaal: hoe kunstmatige intelligentie rechters kan helpen

Van der Put is strafrechter in Oost-Brabant en liet voor haar onderzoek een systeem ontwikkelen dat kleine verkeersovertredingen (zogenaamde Mulderzaken) kan beoordelen. Dat gaat volgens haar zo: er komt een nieuwe zaak binnen, bijvoorbeeld over te hard rijden. Het systeem toets zelf of de zaak op tijd is ingediend, of de indiener op tijd in beroep is gegaan en of de boete is betaald.

Al deze data wordt nu nog door een rechtsjurist gecontroleerd, maar het systeem kan dit volgens haar overnemen. "De computer komt dan uiteindelijk met een conceptbeslissing en vervolgens gaat daar weer een echt mens naar kijken."

De mens achter de zaak

Het belangrijkste voordeel is volgens Van der Put, dat rechters zich veel meer met de echte inhoud van een zaak kunnen bezighouden. "Voor rechters is de mens achter de zaak, de individuele zaak, juist belangrijk." Volgens Van der Put werkt het systeem goed, maar is het niet feilloos. "Juist het kijken naar die individuele zaak is voor kunstmatige intelligentie nog heel moeilijk."

Zo kan het systeem prima filteren dat iemand op een bepaalde plek te hard heeft gereden, maar het menselijke verhaal - dat iemand dit deed om met spoed naar het ziekenhuis te gaan - pakt het niet op. "Dat wil niet zeggen dat de boete onterecht is, maar de rechter kijkt naar de omstandigheden en de mens erachter."

Kennis bij rechters

Kunstmatige intelligentie zal de rechter dan ook niet vervangen, maar ondersteunen, zegt Van der Put. Om dit in de toekomst goed te kunnen doen, pleit ze voor meer kennis en deskundigheid bij rechters en juristen, te beginnen in de opleidingen.

Ze moeten meer weten over de toepassingen en gevaren van kunstmatige intelligentie. "Voor rechters blijft het belangrijk naar de individuele zaak te kijken, maar als we gebruikmaken van zulke systemen dan moeten we wel weten hoe ze werken zodat we ze goed kunnen gebruiken."