Volendam over op roetveegpieten. 'Als man van kleur was ik een soort schietschijf'

Tijdens de wedstrijd FC Volendam-FC Utrecht de zaterdag ervoor, dreigden als zwarte piet verkleedde supporters het feestje van zondag te verstieren. Maar de soep wordt uiteindelijk niet zo heet gegeten. De intocht op zondagavond is uitermate harmonieus verlopen. Duizenden mensen zagen bij het vallen van de nacht de Sinterklaas voor het eerst met roetveegpieten aankomen in de haven van Volendam.

Het was na twee saaie corona jaren weer gezellig als vanouds. Want wat blijkt, wie overstag gaat is eigenlijk heel snel gewend aan de nieuwe situatie. Zo vertelt Albert Hoekstra die zijn zwarte schmink vorig jaar al weggooide en alleen nog in te huren is als roetveegpiet: "Ik zag collega's zich gitszwart schilderen en ik vond eigenlijk dat ze er een beetje raar uitzagen."

Waarom die weerstand?

Maar er is ook nog weerstand. Zo kun je als echte Zwarte Piet-liefhebber ook dit jaar nog gewoon via een andere centrale een zwarte piet aan huis bestellen. Wat is toch die hardnekkige weerstand tegen een verandering in Volendam?

Hoekstra kan het niet goed verklaren: "Zwarte Piet verandert eigenlijk altijd. Dertig jaar geleden boezemde hij nog angst in met zijn roe en zijn zak. Ieder kind kreeg wel een standje, daar moet je nu niet meer mee aankomen." De figuur is ongemerkt al behoorlijk van gedaante verwisseld, waarom dan toch eieren en oliebollen gooien als KOZP vraagt om een andere kleur? Is het racisme dat de Volendammer zo aan deze karikaturale figuur van de zwarte medemens blijft hangen? Met het grote aantal PVV-stemmers zou je het toch bijna gaan denken.

Afzien tijdens Sinterklaas

Maikel Piqué kwam 46 jaar geleden van Suriname naar Volendam toen hij met een Volendamse trouwde. Waar hij zich in Amsterdam af en toe gediscrimineerd voelde als de stoel naast hem in de metro alsmaar leeg bleef, voelde hij zich in Volendam juist heel welkom. Maikel: "Ik had een eigen kledingzaak en ben altijd een curiositeit gebleven, maar als je gezellig bent dan zien ze je kleur niet meer en ben je al snel één van hun."

Hij heeft altijd met veel plezier in Volendam gewoond en onderhoudt hechte vriendschappen met Volendammers. Maar tijdens het Sinterklaasfeest is het altijd even afzien. "Ik stond een keer op het schoolplein mijn kinderen op te wachten toen ik een hele stoot kinderen achter me aankreeg die me uitscholden voor Zwarte Piet."

Hij ervoer dat als kwetsend en kaartte het incident aan bij de schoolleiding. De schoolleiding bagatelliseerde het voorval en liet het daarbij. Vanaf dat moment heeft hij met zijn drie kinderen geen sinterklaas meer gevierd. "Jammer, want met een paar aanpassingen was het voor iedereen leuk geweest. Wij vierden in Suriname ook Sinterklaas met Zwarte Pieten. Het ging mij nooit om de kleur van Piet, het ging mij om het cadeautje."

Volendam met zijn tijd mee

Volgens Maikel zit het probleem vooral bij de ouders. Het is belangrijk dat ouders hun kinderen leren dat niet alles wat anders is, eng is. "Wij waren niet de enige die als een soort schietschijf fungeerden. Ook als je rood bent of een hazenlip hebt lag je eruit."

Maikel vond dat het aan de ouders en docenten is om de kinderen te leren dat we in een multiculturele samenleving leven en niet zo afwijzend moeten staan naar alles dat anders is. "Als je de kleur aanpast, blijft het net zo leuk. Het gaat gewoon om de cadeautjes. Weg met die koloniale karikatuur die ze van Sjors en Sjimmie hebben afgepikt. Daarmee maak je het een fout feest."

Zoals het er nu naar uitziet, is de roetveegpiet door het overgrote deel van de Volendammers omarmd. "Het ijs lijkt gebroken", aldus Maikel. Hij kent Volendam inmiddels goed genoeg om te kunnen voorspellen hoe het dorp de komende jaren deze verandering gaat accepteren. "Er wordt nog wat tegengesputterd, maar uiteindelijk gaat ook een dorp als Volendam met zijn tijd mee".