Amsterdam wil nieuw imago bij toeristen, zónder wiet

"De gemeente zit al langer met dat slechte imago in de maag. Daarom proberen ze al jaren de 'kwaliteitstoeristen' aan te trekken. Maar een kwaliteitstoerist binnenhalen is niet de oplossing voor het probleem. Het gaat niet om de kwáliteit van de toerist, maar om de kwantiteit. Als je die aantallen wil terugbrengen dan moet je iets anders doen dan gewoon zeggen dat mensen niet meer naar een coffeeshop mogen", zei Tim Verlaan, onderzoeker van stadsgeschiedenis en verbonden aan de Universiteit van Amsterdam, in NOS Met het Oog op Morgen.

Walhalla voor wiettoerist

De afgelopen twintig jaar is het aantal coffeeshops in de hoofdstad teruggebracht van 283 naar 166, maar desondanks nam de vraag naar softdrugs toe. Bijna 30 procent van de coffeeshops in Nederland staat in Amsterdam.

Maar volgens Verlaan kampt de stad al lang met dat imago: "Amsterdam werd begin de jaren 60 al een magisch centrum. Hippies kwamen in grote getalen naar de stad en de Damslapers waren ook in diezelfde periode. Toen sliepen mensen op de Dam, waar ze cannabis rookten. Ze zochten de stad echt op vanwege die gedoogcultuur. Het aantal coffeeshops is natuurlijk enorm gegroeid sinds toen, maar het imago van de stad is er dus al sinds de jaren 60."

Toch wilde Amsterdam al gauw van dat imago af: "Die drugstoeristen brachten natuurlijk toch een stuk minder geld in de la, behalve dan in de laden van de coffeeshops. De gemeente heeft dus altijd geworsteld met dit probleem, maar het is eigenlijk sinds de opkomst van de budgetvluchten, in de jaren 90, dat toeristen in grotere mate zijn gekomen. De gemeente heeft na de economische crisis van 2008 zelfs nog meer ingezet op toerisme, maar altijd met de bedoeling om kwaliteitstoeristen binnen te halen. Dat is nooit echt gelukt. Er is echt gekozen voor een economie voor vooral hoogopgeleiden en toeristen. Daar is toen op ingezet en dat kun je ook weer terugdraaien", aldus Verlaan.

Kwaliteitstoerist

Maar wat is dan zo'n kwaliteitstoerist en gaat het aantrekken daarvan voor verandering zorgen? "In die tijd kwamen kwaliteitstoeristen vooral uit Japan, dat werd toen gezien als een groeimarkt. De bedoeling was om met die toeristen daarna ook de bedrijven naar Amsterdam te halen. Het werd gezien als een nieuwe inkomstenbron, want de stad transformeerde in die periode eigenlijk van een productiestad naar een consumptiestad. De industrie trok weg, dienstverleners kwamen ervoor terug, consumptie werd belangrijker. De idee was om Japanners en andere groeimarkten naar de stad te krijgen en daarmee misschien ook het imago te verbeteren."

Volgens Verlaan kreeg de stad een zware klap in de jaren 70 en speelt dat nu nog steeds mee in de beslissingen van de gemeente: "Amsterdam onderging toen een stedelijke crisis, zoals veel Westerse steden. Mensen trokken weg, bedrijven trokken weg en de stad verloederde. Vanaf midden jaren 80 is dat anders geworden. Toen is de stad weer in trek gekomen bij de middenklasse en ook bij bedrijven. Ik denk dat dat een van de redenen is dat er nu wordt gezegd dat we af moeten van die mindere kwaliteitstoeristen. Want er zijn veel mensen in de binnenstad die geen baat hebben bij drugstoerisme."

Amsterdam wordt een museum, net zoals Venetië

Volgens Hans Aarsman, fotograaf en Amsterdammer in hart en nieren, is drugstoerisme niet het enige probleem: "Toerisme is sowieso het probleem van Amsterdam. Niet alleen de budgettoeristen, maar ook de duurdere. Het wordt veel interessanter om een pandje te verhuren aan iemand die een nachtje komt slapen dan aan mensen die er gewoon wonen. De verhouding is zoek."

"Over het geheel vind ik de scheiding tussen budgettoeristen en kwaliteitstoeristen dan ook een beetje lullig. De stad wordt sowieso overstelpt. Je krijgt eigenlijk hetzelfde model als Venetië, waar geen enkele Venetiaan woont. Het is een soort museum waar mensen in komen", zegt Aarsman. "Je zou een hek rond Amsterdam kunnen zetten en een kassa en op die manier kan je het dan ook regelen. Kijk maar naar de Wallen, dat is niet meer normaal en echt uit de hand gelopen. Het is gewoon een grote stroom van mensen die over die smalle grachten lopen en af en toe eens een blik werpen richting de raampjes. Het is totaal onmogelijk om daar prostitutie te bedrijven, want het is ook een museum geworden. Een soort kijkkast waar mensen in lopen. Mensen komen voor een bepaalde reden naar een stad, omdat het iets authentieks heeft. Op een gegeven moment komen er zoveel mensen dat de authenticiteit verdwijnt."

Daar sluit Verlaan zich bij aan: "Ik denk dat de stad een rafelrand nodig heeft. De Wallen zijn een gebied waar het wat rafelig is en dat hoort ook bij een grote stad. Ik vind dat Amsterdam op deze manier nog meer een pretpark wordt."

Met wiet los je niks op

Volgens Verlaan moeten we geen onderscheid maken tussen de 'gewone' toerist en de wiettoerist: "Roken is geen onruststoker, ik denk dat je meer last hebt van mensen die te veel drinken dan van mensen die een joint opsteken. Die toeristen zitten ook in hostels en die drijven de prijs niet op in de stad. Ik denk eigenlijk dat dit een moralistische symboolpolitiek is die door de burgemeester wordt bedreven. Als je het probleem wil aanpakken, moet je de groei van budgetvluchten op Schiphol inperken, het aantal hotelkamers terugbrengen en iets doen aan vakantieverhuur."

Duurt nog even

Amsterdam wilde eerder nog niet voldoen aan het zogeheten ingezetenencriterium (i-criterium), dat inhoudt dat alleen inwoners van Nederland toegelaten mogen worden. Gevreesd werd dat daardoor de illegale straathandel zou toenemen. Ook Aarsman deelt die vrees: "Als de coffeeshops dichtgaan, dan krijg je gewoon straathandel. Dan krijg je het weer zoals het in de jaren 80 was en je uit het Centraal Station liep en meteen werd aangesproken of je wiet wou. Dat is nu wel helemaal weg."

Download de NPO Radio 1-app

Met onze app mis je niks. Of het nou gaat om nieuws uit binnen- en buitenland, sport, tech of cultuur; met de NPO Radio 1-app ben je altijd op de hoogte. Download 'm hier voor iOS en hier voor Android.