Tweede Kamer: Staat moet strafrechtelijk vervolgd kunnen worden

Het onderzoeksprogramma vroeg de Tweede Kamerfracties naar hun mening, naar aanleiding van de zoektocht van nabestaanden naar - in hun woorden - gerechtigheid na het noodlottige mortierongeluk in Mali in 2016. Bij dat ongeluk kwamen de twee Nederlandse VN-militairen Henry Hoving en Kevin Roggeveld om het leven. Hun ouders willen strafrechtelijk onderzoek naar de zaak.

Hoewel Defensie grote fouten heeft gemaakt, is het volgens het Openbaar Ministerie niet mogelijk om de schuld aan de fatale ontploffing toe te schrijven aan één of enkele individuele militairen of burgermedewerkers. Ook Defensie als geheel blijft buiten schot van het OM. Het zogeheten Volkel-arrest van de Hoge Raad verhindert dat de Staat strafrechtelijk vervolgd kan worden. Dit jaar kwam deze immuniteit bijvoorbeeld ook ter sprake in de beslissing van het OM om de Belastingdienst niet te vervolgen vanwege de toeslagenaffaire.

De Tweede Kamer stemde in 2013 al een keer in met een initiatiefwetsvoorstel om de strafrechtelijke immuniteit van de Staat in te perken. Maar het voorstel kwam in 2015 in de Eerste Kamer één stem te kort en belandde daardoor in de prullenbak.

Naar aanleiding van de Mali-zaak, vroeg Argos de fracties in de Tweede Kamer bijna zes jaar later opnieuw hoe zij staan tegenover inperking of afschaffing van de immuniteit. Een meerderheid blijkt voorstander: PVV, CDA, SP, PvdA, GroenLinks, Forum voor Democratie, Partij voor de Dieren, ChristenUnie, JA21, DENK, Groep Van Haga en BoerBurgerBeweging. Van de grotere partijen is alleen D66 tegen. De VVD en Volt konden nog niet antwoorden.

'Immuniteit inperken'

Het CDA laat weten: ‘Wij zijn voorstander van inperking van de strafrechtelijke immuniteit van de Rijksoverheid. Het CDA vindt dat een overheid die burgers aanspreekt op hun verantwoordelijkheden, dat alleen kan doen als zij zelf ook verantwoordelijk kan worden gehouden voor haar handelen of het nalaten daarvan.’

De SP: ‘Het opheffen of inperken van de strafrechtelijke immuniteit van de overheid leidt tot een gelijkstelling die gerechtvaardigd is. Als een privaatrechtelijk rechtspersoon kan worden aangesproken met het strafrecht, en zelfs een gemeente, waarom dan niet de rijksoverheid?’

En de PvdA stelt: ‘Het is niet uit te leggen dat in gelijke omstandigheden een bedrijf wel en een overheidsorganisatie niet vervolgd kan worden. De overheid heeft weliswaar een bijzondere positie omdat het taken uitvoert die een ander niet kan of mag uitvoeren. Maar dat mag er niet toe leiden dat de overheid bij voorbaat buiten schot (strafrechtelijk immuun) kan blijven.’

D66 is tegen inperking van de immuniteit: ‘Als een ministerie faalt, gaat het in de eerste plaats om de politiek-bestuurlijke verantwoordelijkheid van een minister of staatssecretaris. Als gekozen volksvertegenwoordiging oordeelt de Tweede Kamer namens Nederlanders of er sprake is van verloren vertrouwen, en daarmee over het ontslag van een bewindspersoon. Zou de Rijksoverheid tegelijkertijd als geheel aansprakelijk kunnen worden gesteld, dan kan dit de politieke verantwoording doorkruisen.’

Reacties

Op de website van Argos is het hele overzicht met reacties en argumenten van de politieke partijen te lezen.

Argos is het onderzoeksjournalistieke programma van de HUMAN en VPRO. Je hoort Argos op zaterdag van 14.00 tot 15.00 uur op NPO Radio1. Terugluisteren kan via je favoriete podcastapp, of via de website van Argos. Volg Argos ook via Facebook, Twitter en LinkedIn.