De link tussen dierenmishandeling en huiselijk geweld

Voor een concreet voorbeeld hiervan hoef je niet lang te zoeken. Afgelopen vrijdag werd voormalig geneeskunde student Fouad L. nog veroordeeld tot levenslang voor het doodschieten van drie mensen in het Rotterdamse Erasmus MC. De Erasmusschutter werd eerder al eens veroordeeld voor dierenmishandeling. Overigens benadrukt Nienke Endenburg dat: "niet iedereen die in zijn jeugd dieren mishandelt, hoe erg dat ook is, later ook iets met mensen gaat doen."

Wat is dierenmishandeling?

Onder dierenmishandeling verstaan we zowel fysieke mishandeling zoals slaan en trappen en seksueel misbruik als emotionele mishandeling zoals verwaarlozing en het hard uitschelden van een dier. Hierin bestaan echter sterke gradaties in heftigheid.

Uit nieuwsgierigheid spelen veel kinderen met dieren en zoeken ze daarbij soms de grenzen van moraliteit op. "Kinderen experimenteren ook, denk aan vleugels verbranden van een vlieg", zegt Van Wijk. In zo’n geval lijken kansen op latere geweldsdelicten klein.

De criminoloog benadrukt dat bewuste voorbereiding en het genieten van het ervaren leed, hier de grote differentiatie in is: "jonge jongens, pubers, die dieren bewust mishandelen en daar ook een soort genoegen aan ontlenen. Er zit een soort sadistisch trekje in dat mij zorgen baart." Volgens Van Wijk doen ze dit meestal als uiting van frustraties.

Endenburg: "We zien dat als mensen dieren mishandelen dat daar heel veel mechanismen inzitten die ook terugkomen bij huiselijk geweld en kindermishandeling." Vooral de afhankelijkheidsrelatie die tussen dier en mens aanwezig is lijkt hier verklarend voor te zijn. Dat iemand macht kan uitoefenen op een ander.

Wat kunnen instanties doen?

Enkele instanties zijn zich al bewust van de link tussen dierenmishandeling en zedendelicten. Politieagenten worden in hun opleiding al geattendeerd op het waakzaam zijn voor dierenleed, aangezien dat kan wijzen op meerdere vormen van geweld. Ook dierenartsen leren bij hun scholing dierenmishandeling te herkennen en de vervolgstappen die ze daarna moeten nemen.

Veel rechters, zo stelt Endenburg, zien dieren nog te vaak als object en behandelen dierenleed daardoor in termen van financiële compensatie en een eventuele taakstraf. Meestal hoort er echter een veel hogere straf op te staan. Zij benadrukt dat langzaam maatschappelijke ontwikkelingen begonnen zijn die de intrinsieke waarde van het dier benadrukken. Denk bijvoorbeeld aan de oprichting van de dierenpolitie, het dierenmeldpunt of de invoering van de wet die dierenmishandeling tien jaar geleden strafbaar stelde.

Veilig Thuis

Veilig Thuis laat weten dat ze geen landelijk beleid hebben maar pleiten voor een brede bewustwording rondom dierenmishandeling als mogelijke indicator van huiselijk geweld bij professionals die een signalerende functie hebben volgens de meldcode. Ze benadrukken dat ook omstanders hierin een belangrijke rol kunnen spelen en altijd contact mogen opnemen met Veilig Thuis voor advies.

Endenburg is het ermee eens dat bewustwording belangrijk is, maar hoopt dat de organisatie over een paar jaar toch meer stappen zal zetten. Ze geeft soms lezingen bij Veilig Thuis en zegt over die ervaring: "De mensen zijn niet onwillend, maar onwetend." Ook Van Wijk hoopt dat Veilig Thuis meer doet: "Veilig Thuis, pak de handschoen op, maak er beleid voor."