Tentoonstelling en podcast 'De Tijdgeest' belichten gastarbeidersleven in Amsterdam

Warda El-Kaddouri, net terug van de opening van de tentoonstelling, vertelt enthousiast over de avond: "Het was een drukke bijeenkomst met een kort panelgesprek. Het was prachtig om al die foto's eindelijk aan de muur te zien hangen, gemaakt door grootheden als Ed van der Elsken. De beelden vangen echt de sfeer van de jaren '70 en '80 in Amsterdam."

Waarom een podcast over pension De Tijdgeest?

Op de vraag wat haar ertoe bracht om een podcast te maken over De Tijdgeest, legt El-Kaddouri uit: "Het was een periode waarin veel veranderde in Amsterdam. Er was een enorme transformatie gaande – van de industriële naar de diensteneconomie, buurten werden bijgebouwd, gesloopt of vernieuwd. Tegelijkertijd kwam er een grote instroom van gastarbeiders, vooral uit Zuid-Europa, Noord-Afrika en Turkije. Dit pension symboliseert die tijd en de uitdagingen van die generatie, die nieuw was in de stad."

De omstandigheden in De Tijdgeest waren schrijnend, vertelt ze. "Er woonden 180 jonge mannen uit Marokko, soms met vijf tot zes personen op één kamer. De situatie was slecht – geen douches, kapotte ramen, en zelfs in de bezemkasten sliepen mensen. Het was niet alleen zwaar voor de bewoners, maar de buurt had ook te maken met overlast."

Het pension herbergde vooral Marokkaanse en Turkse gastarbeiders, maar ook enkele Joegoslaven, Italianen en Spanjaarden die in de zware industrie werkten. "Het waren voornamelijk jonge mannen die zonder hun families hier kwamen om te werken."

Een symbool voor gastarbeid in de jaren '70

De Tijdgeest staat volgens El-Kaddouri symbool voor de periode waarin gastarbeiders actief door de overheid werden aangetrokken. "In de jaren '70 was er ontzettend veel werk in de industrie en fabrieken, en deze arbeidsmigranten waren meer dan welkom. Maar er was nauwelijks iets geregeld voor hun huisvesting, waardoor pensions zoals De Tijdgeest al snel overvol raakten. Het leidde tot veel problemen, zowel voor de arbeiders als voor de buurtbewoners."

Rechtszaak tegen de eigenaar

Het gebrek aan voorzieningen leidde zelfs tot een rechtszaak, waarin de gastarbeiders samen met buurtbewoners de eigenaar van het pension aanklaagden. "Ze eisten betere voorzieningen, maar hoe dat is afgelopen, ga ik niet verklappen. Daarvoor moet je naar de podcast luisteren", zegt El-Kaddouri met een glimlach.

Volgens El-Kaddouri zegt het verhaal van De Tijdgeest veel over de gastvrijheid van Nederland in die tijd, maar ook over de gebrekkige voorzieningen. "Wat opvalt, is dat de buurtbewoners niet tegen de gastarbeiders waren, maar juist samen met hen de strijd aangingen. Gastarbeiders, krakers en kerkgangers; ze geloofden allemaal dat ze samen iets konden veranderen."

Relevantie voor vandaag

Op de vraag of ze met de podcast ook een boodschap voor het heden wil overbrengen, antwoordt El-Kaddouri: "Het lijkt alsof er nu minder burgerzin is, minder hoop dat we samen verandering kunnen brengen. Maar met deze tentoonstelling en podcast hopen we mensen te inspireren en misschien weer het vuur van gemeenschapszin in hun hart te ontsteken."

De foto-expositie 'Al die Amsterdamse mensen, foto's 1970-1990' is te zien in het Stadsarchief Amsterdam, en de podcast De Tijdgeest is te beluisteren op alle online platforms.