Ganzenveer voor Antjie Krog: 'eerbetoon aan het onderdrukte Afrikaans'

De jury kroont Krog om haar persoonlijke en sterk geëngageerde werk. Ze dicht onder meer over de diepe verbondenheid en de worsteling met de ongelijkheid en het racisme in Zuid-Afrika. Haar werk verschijnt zowel in het Afrikaans als het Nederlands.

Krog reageerde verrast op de onderscheiding. "Dat ik een verrijking voor de Nederlandse taal ben..., ik ben eerder zelf verrijkt door de Nederlandse taal. Ik zie deze prijs dan ook meer als een eerbetoon aan het Afrikaans."

Krog verwacht dat de taal op ten duur volledig uit Zuid-Afrika zal verdwijnen, ten behoeve van het Engels. Het was lange tijd de taal van de witte onderdrukker. "Het was een bevoorrechte taal, dus er leefde groeiend ongeduld en irritatie over het Afrikaans", herinnert Krog. Na de apartheid lijkt de taal van de onderdrukker nu 'onderdrukt' te worden.

Afrikaans vs Nederlands

Het Afrikaans is een dochtertaal van het Nederlands, ontstaan uit zeventiende-eeuwse dialecten. Ongeveer 9 op de 10 woorden heeft een Nederlandse oorsprong. Zo betekent 'pletterpet' een veiligheidshelm en een 'amperbroekie' een string. Een 'seekoei' is een nijlpaard en 'n rukkie' is een tijd geleden.

Het was echter geen uitsluitend 'witte' taal: 60 procent van de sprekers is niet wit. "Het was ook de taal van de bruinmensen: slaven die uit Indonesië kwamen en voor Nederlanders werkten." De oudste Afrikaanse tekst is dan ook het Bayaan-ud-diyn, een tekst vanuit het Arabisch, bedoeld voor islamitische slaven.

Gevoel van vernedering

Er heerst bij Krog teleurstelling over het huidige Zuid-Afrika, dat wordt geteisterd door 'rassenhaat en corrupte politici'. "Hoe zinvol is het om in een land met zoveel problemen voor een taal te strijden?" vraagt de schrijfster zich af.

In Hoe Alles Hier Verandert, dat deze week verscheen, schrijft Krog over haar achtergrond en familie. Het toont geen vrolijk beeld. "Vooral oudere Afrikaners ervaren een geweldig gevoel van verlies van macht, puur omdat ze wit zijn. Als mijn vader wil tanken en de petroljong vraagt om de tank te vullen, krijgt hij te horen dat hij Engels moet spreken. Dat voelt vernederend."