Het is het jaar van de mus: hoe staat het ervoor met de huismus?

Aan het begin van ieder kalenderjaar worden we weer getrakteerd op nieuwe 'Jaren-van'. Zo ook nu. De Zoogdiervereniging heeft 2024 uitgeroepen tot het Jaar van de Hermelijn, omdat de hermelijn wel wat meer bescherming verdient. Het jaar was nog niet begonnen of een hermelijn raakte in de buurt van Rotterdam gevangen onder een laag ijs en kwam jammerlijk aan zijn eind. Ik weet niet of hij is bevroren of verdronken, of allebei tegelijk. Iemand had er een foto van gemaakt.

Jaar van de Mus

Vogelbescherming en Sovon hebben 2024 bestempeld tot het Jaar van de Mus. De reden: het gaat slecht met de mus. Over een week is er weer de jaarlijkse landelijke tuinvogeltelling – ik hoop dat u daar gezellig aan meedoet – en dan zal blijken of de huismus wederom op één staat, net als in 2018, 2019, 2020, 2021 en 2022 het geval was. Als een vogel ieder jaar met de voorspelbaarheid van Lance Armstrong of Max Verstappen de tuinvogeltelling wint, lijkt het mij eigenlijk een beetje twijfelachtig of het er echt slecht mee gaat, maar toch is dat het geval. Hoewel, de laatste jaren is er sprake van een langzaam herstel. De aantallen mussen van pak 'm beet veertig jaar geleden worden helaas nog op geen stukken na gehaald.

Ik wil daarover graag een paar observaties met u delen. Ik zelf zie bijna nooit een huismus. Ik woon in een oude binnenstad in het midden des lands en daar leeft geen mus. Wel duiven, halsbandparkieten, kauwen, kraaien, mezen en heggenmusjes, maar geen huismus. En ik heb nog een klein onderkomen in het bos langs de oostelijke Veluwerand. Daar zie ik van alles, zelfs glanskoppen en goudhaantjes en goudvinken, maar nooit een huismus. De huismus is een cultuurvolger, die zich vooral thuis voelt in de nabijheid van de landbouwende mens. Het zijn graaneters. Mussen believen tarwekorrels, of aanverwante granen. Desnoods de ultrabewerkte vorm van de tarwekorrel, de broodkruimel.

Bijvoeren in een bos

Tijdens de vorstperiode hebben we op de Veluwe de vogels een beetje bijgevoerd. Het zal wel onzin zijn, dat bijvoeren in een bos, maar een schoteltje met vogelzaad heeft hetzelfde effect op de bosvogels als een koeienvla op vliegen: ze wemelen eromheen en dat is een feest om naar te kijken. Het enige dat echter steevast bleef liggen waren tarwekorrels. Het mussenvoer dus.

In mijn wekelijkse dierenrubriek in een landelijk dagblad schreef ik daarover, en gaf de schuld van de dalende mussenstand aan het feit dat we in ons land amper nog tarwe, rogge, gerst en haver verbouwen, maar vooral mais en raaigras. Gesteriliseerde akkerbouw waarbij geen graankorrel verloren kan gaan. Daar valt voor een zichzelf respecterende mus dus niks te halen. Kortom, de moderne intensieve landbouw leidt tot afname van de mussenstand. Je moet toch iets de schuld geven.

Schuld van de sperwer

Prompt kreeg ik een brief van een lezer uit een veenweidegebied met melkveehouderijen in de kop van Overijssel. Deze meneer wees mij er fijntjes op dat het niet aan de intensieve akkerbouw ligt, maar aan de sperwer. De lezer zag nooit een mus, wat in een veenweidegebied niet heel verwonderlijk is, maar hij observeerde wel dat er sperwers leven die alle zangvogeltjes meedogenloos uit de lucht plukken. U begrijpt, het ligt aan de sperwer. Je moet toch iemand de schuld geven, nietwaar? Conclusie: als we de mus weer terug willen, moeten we de sperwerbestrijding ter hand nemen, te beginnen in de kop van Overijssel.

Komend weekend vindt weer de jaarlijkse tuinvogeltelling plaats. Ik ben benieuwd hoeveel sperwers er dan geteld worden. Fijne zondag.